ประชุมโคลงโลกนิติ/๐๒๕

จาก วิกิซอร์ซ
แม่แบบผิดพลาด: มีการลบช่องที่ไม่ได้ใช้ออก โปรดเติมกลับเข้าไป (โปรดดูเอกสารกำกับแม่แบบ)
หน้า ๙๔-๙๖

สารบัญโคลง



๒๕.

สมฺปุณฺณกุมฺโภ น กโรติ สทฺทํ อฑฺฒาฆฏํ โฆสกโรติ สทฺทํ
วิชฺชา นรา อสฺส วากฺยตญฺจ วิชฺชาหิ นานา พหุ วากฺยตญฺจ[ก]
ไม่ปรากฏที่มา


ก.   กัลออมเพ็ญเพียบน้ำ ฤๅมี เสียงนา
กัลออมพร่องชลธี เฟื่องฟื้น
ผู้ปราชญ์ห่อนวาที สรรเสริญ ตนนา
คนถ่อยความรู้ตื้น มากถ้อยลามปาม
สำนวนเก่า


ข.   กัลออมเพ็ญเพิ่มน้ำ ฤๅตึง
กละออมพร่องกึ่งชลซึง เฟื่องหม้อ
นักปราชญ์ห่อนยอคึง เยียใหญ่
ฝูงหมู่รู้น้อยหน้อ พลอดนั้นประมาณ
สำนวนเก่า


ค.   กัลออมเพ็ญเพียบน้ำ ฤๅติง
กระออมพร่องชลตระลิง เฟื่องหม้อ
ปราชญ์บ่กล่าวสุงสิง หยิ่งเย่อ ใหญ่นา
ผู้รู้น้อยอวดอ้อ พูดเพ้อผิดธรรม
สำนวนเก่า


ง.   กะละออมเพ็ญเพียบน้ำ ฤๅติง
โอ่งอ่างพร่องชลชิง เฟื่องหม้อ
ผู้ปราชญ์ห่อนสุงสิง เยียใหญ่
คนโฉดรู้น้อยก้อ[ข] พลอดนั้น[ค] ประมาณ
สมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร



เชิงอรรถ[แก้ไข]

ธรรมนีติ ร. มีคาถาที่มีความหมายใกล้เคียงกับบทนี้ดังนี้

"ยทูนกํ สณติ ตํ ยํ ปูรํ สนฺตเมว ตํ
อฑฺฒกุมฺภูปโม พาโล ปูรกุมฺโภว ปณฺฑิโต"

คนโฉดรู้น้อยก้อ – นิยะดา (๒๕๓๘) ใช้ คนผู้รู้น้อยหน้อ

นั้น – สอนอ่าน (ร.ศ. ๑๒๖, ๒๔๖๕, ๒๔๗๕), กรมศิลปากร (๒๔๙๐), นิยะดา (๒๕๓๘) ใช้ พ้น

บทอธิบายศัพท์[แก้ไข]

  • กัลออม – หม้อน้ำ เป็นภาชนะสานตาถี่ ๆ ชันยาสำหรับขังน้ำ รูปร่างอย่างชะลอม, กระออม กระออม กละออม หรือ กะละออม ก็ว่า
  • เพ็ญเพียบน้ำ – เต็มเปี่ยมด้วยน้ำ (เพ็ญ คือ เต็ม; เพียบ คือ แปล้, เปี่ยม, แประ)
  • ซึงเฟื่องหม้อ – เสียงดังกระฉอก
  • คึง – คิง คือ ตัวตน
  • เยีย – ทำ




๒๔. ความรู้ผู้ปราชญ์นั้น นักเรียน ขึ้น ๒๖. งาสารฤๅห่อนเหี้ยน หดคืน