ตำนานหนังสือสามก๊ก/ส่วน 1/ตอน 7

จาก วิกิซอร์ซ
๗ รูปภาพสามก๊ก

ไทยเรารู้เรื่องสามก๊กยิ่งกว่าเรื่องอื่นในพงศาวดารจีนฉันใด อาจจะอ้างต่อออกไปถึงรูปภาพจีนว่า ไทยเราคุ้นกับรูปบุคคลในเรื่องสามก๊กยิ่งกว่าในเรื่องอื่นทั้งนั้นก็ว่าได้ ข้อนี้พึงสังเกตรูปภาพจีนอย่างที่เขียนในแผ่นกระจกสำหรับติดฝาผนังที่ชอบใช้แต่งตำหนักรักษาเหย้าเรือนกันมาแต่ก่อนก็มักเปนรูปเรื่องสามก๊กเปนพื้น[1] ไทยดูงิ้วก็ชอบดูเรื่องสามก๊กชำนาญตากว่าเรื่องอื่น จนเห็นตัวงิ้วก็มักบอกได้ทันทีว่า เปนบุคคลผู้ใดในเรื่องสามก๊ก แต่รูปภาพในเรื่องสามก๊กนั้น เมื่อสืบสวนหาตำรา ได้ความว่า เปนรูปคิดสมมติขึ้นทั้งนั้น น่าสันนิษฐานว่า พวกจีนเล่นงิ้วจะคิดสมมติขึ้นก่อน โดยเอาวิสัยของตัวบุคคลตามที่ปรากฎในเรื่องมาคิดแต่งหน้าแต่งตัวแลทำกิริยาอาการให้เห็นว่า เปนเช่นนั้น ๆ คนดูก็รู้สึกนิยมตาม จนเลยยุติเปนแบบแผนว่า บุคคลนั้นหน้าต้องเปนสีนั้น มีหนวดยาวหรือหนวดสั้น หรือหน้าเกลี้ยง ส่วนเครื่องแต่งตัวนั้น รูปภาพเรื่องสามก๊กซึ่งจีนเขียนก็ดี หรือแต่งเล่นงิ้วก็ดี ได้ความว่า เปนแบบเครื่องแต่งตัวในสมัยราชวงศ์ไต้เหม็ง คือ ในระวาง พ.ศ. ๑๙๑๑ จน พ.ศ. ๒๑๘๖ มิใช่เปนแบบเครื่องแต่งตัวอย่างเก่าถึงสมัยสามก๊ก ข้อนี้ก็เปนเค้าเงื่อนชวนให้สันนิษฐานว่า รูปภาพในเรื่องสามก๊กอย่างเช่นปรากฏทุกวันนี้น่าจะเกิดขึ้นร่วมสมัยกับเมื่อมีหนังสือสามก๊กอ่านนิยมกันแพร่หลาย แต่ประหลาดอยู่อย่างหนึ่ง สังเกตดูรูปภาพที่จีนทำในเรื่องสามก๊กต่างกันเปน ๒ แบบ ถ้าเปนรูปปั้นระบายสี มักเขียนหน้าสลับสีอย่างงิ้ว ไม่นิยมที่จะให้แม้นเหมือนสีเนื้ออย่างธรรมดา แต่ถ้าเปนรูปเขียน เช่น เขียนในแผ่นกระจกสำหรับติดฝา หรือเขียนในฉาก มักระบายสีหน้าให้คล้ายสีเนื้อธรรมดา แม้ตัวบุคคลซึ่งในเรื่องกล่าวว่า หน้าดำหรือหน้าแดง ก็ประสานสีหน้าพอให้คล้ามหรือให้แดงแปลกกว่าผู้อื่นสักเล็กน้อยพอเปนที่สังเกต ยกตัวอย่างดังเช่น ฉากเขียนรูปกวนอูอันมีรูปจิวฉ่องกับกวนเป๋งยืนสองข้างซึ่งแขวนณะที่บูชาตามบ้านจีนเห็นอยู่แพร่หลายก็เปนเช่นว่า ข้อที่ช่างจีนทำรูปภาพปั้นกับรูปภาพเขียนผิดกันดังว่ามาจะเปนเพราะเหตุใดยังไม่ทราบ จีนทำหนังฉายเรื่องสามก๊ก ก็พยายามจะให้เหมือนคนธรรมดา เปนแต่แต่งหน้าให้เข้าเค้าภาพสามก๊ก ทำดีได้หนักหนา

รูปภาพที่พิมพ์ไว้ในหนังสือสามก๊กฉะบับภาษาจีนมีเปน ๒ ประเภท คือ ภาพรูปตัวคน ประเภท ๑ ภาพเรื่อง ประเภท ๑ ได้จำลองภาพเรื่องพิมพ์ไว้ตรงเรื่องในหนังสือสามก๊กฉะบับงานพระเมรุ ส่วนภาพตัวบุคคลได้จำลองมาพิมพ์ไว้ในหนังสือเล่มตำนานตอนนี้.

สามก๊ก
สารบารพ์รูป
ที่ พระเจ้าเหี้ยนเต้ นางตังกุยหุย นางฮกเฮา
ที่ อ้องอุ้น ตังสิน ฮกอ๋วน
ที่ ตั๋งโต๊ะ ลิโป้ นางเตียวเสียน
ที่ อ้วนเสี้ยว อ้วนสุด บุนทิว งันเหลียง
ที่ เล่าปี่ กวนอู เตียวหุย
ที่ ชีซี บังทอง ขงเบ้ง
ที่ จูล่ง ม้าเฉียว ฮองตง จิวฉอง กวนเป๋ง
ที่ เล่าเจี้ยง เตียวสง หวดเจ้ง
ที่ เงียมหงัน เกียงอุย อองเป๋ง ม้าเจ๊ก
ที่ ๑๐ เบ้งเฮ็ก เลียวฮัว เตียวเปา กวนหิน
ที่ ๑๑ ซุนเกี๋ยน ซุนเซ็ก ซุนกวน
ที่ ๑๒ จิวยี่ โลซก จูกัดกิ๋น
ที่ ๑๓ ฮันต๋ง อุยกาย งำเต๊ก จิวท่าย
ที่ ๑๔ โกะหยง ชีเซ่ง เตียวเจียว เตงฮอง
ที่ ๑๕ โจโฉ กุยแก ซุนฮก
ที่ ๑๖ โจจู๋ อีเกียด เกียดเป๋ง ฮัวโต๋
ที่ ๑๗ เคาทู เตียนอุย ซีหลง
ที่ ๑๘ เตียวคับ งักจิ้น อองสง
ที่ ๑๙ โจจิ๋ว เตียวเลี้ยว อิกิ๋ม บังเต๊ก แฮหัวเอี๋ยน
ที่ ๒๐ แฮหัวตุ้น ฮัวหิม อองลอง
ที่ ๒๑ โจหอง โจหยิน โจเจียง
ที่ ๒๒ โจผี นางเอียนสี โจสิด
ที่ ๒๓ สุมาอี้ สุมาสู สุมาเจียว สุมาหู เตงงาย จงโฮย

๑ นางตังกุยหุย ๒ พระเจ้าเหี้ยนเต้ ๓ นางฮกเฮา

๑ ตังสิน ๒ อ้องอุ้น ๓ ฮกอ๋วน

๑ ลิโป้ ๒ ตั๋งโต๊ะ ๓ นางเตียวเสียน

๑ อ้วนสุด ๒ บุนทิว ๓ อ้วนเสี้ยว ๔ งันเหลียง

๑ กวนอู ๒ เล่าปี่ ๓ เตียวหุย

๑ บังทอง ๒ ชีซี ๓ ขงเบ้ง

๑ จิวฉอง ๒ ม้าเฉียว ๓ จูล่ง ๔ ฮองตง ๕ กวนเป๋ง

๑ เตียวสง ๒ เล่าเจี้ยง ๓ หวดเจ้ง

๑ อองเป๋ง ๒ เงียมหงัน ๓ เกียงอุย ๔ ม้าเจ๊ก

๑ เตียวเปา ๒ เบ้งเฮ็ก ๓ เลียวฮัว ๔ กวนหิน

๑ ซุนเซ็ก ๒ ซุนเกี๋ยน ซุนก๋วน

๑ โลซก ๒ จิวยี่ ๓ จูกัดกิ๋น

๑ จิวท่าย ๒ อุยกาย ๓ ฮันต๋ง ๔ งำเต๊ก ๕ กำเหลง

๑ เตียวเจียว ๒ โกะหยง ๓ ซีเซ่ง ๔ เตงฮอง

๑ กุยแก ๒ โจโฉ ๓ ซุนฮก

๑ เกียดเป๋ง ๒ โจจู๋ ๓ อีเกียด ๔ ฮัวโต๋

๑ เตียนอุย ๒ เคาทู ๓ ซีหลง

๑ งักจิ้น ๒ เตียวคับ ๓ อองสง

๑ บังเต็ก ๒ เตียวเลี้ยว ๓ โจจิ๋น ๔ อีกิ๋ม ๕ แฮหัวเอี๋ยน

๑ ฮัวหิม ๒ แฮหัวตุ้น ๓ อองลอง

๑ โจหยิน ๒ โจหอง ๓ โจเจียง

๑ นางเอียนสี ๒ โจผี ๓ โจสิด

๑ เตงงาย ๒ สุมาเจียว ๓ สุมาเอี๋ยน ๔ สุมาอี้
๕ สุมาสู ๖ จงโฮย

  1. รูปภาพเช่นนั้น ที่เปนเครื่องประดับพระที่นั่งในพระราชวังบวรสถานมงคล ยังรักษาไว้ในพิพิธภัณฑสถานสำหรับพระนครก็มีมาก