พระราชพงษาวดาร ฉบับพระราชหัดถเลขา (2455)/ภาค 1/แผ่นดินที่ 1
๏ ศุภมัศดุ ศักราช ๗๑๒ ปีขาน โทศก วัน ๖ ๖ฯ ๕ ค่ำ เพลาสามนาฬิกาเก้าบาท สถาปนากรุงพระนครศรีอยุทธยา ชีพ่อพราหมณ์ให้ฤกษ์ตั้งพิธีกลบบาตร ได้สังข์ทักขิณาวัฏใต้ต้นหมันใบหนึ่ง แล้วสร้างพระที่นั่งไพฑูริย์มหาปราสาทองค์หนึ่ง สร้างพระที่นั่งไพชยนต์มหาปราสาทองค์หนึ่ง สร้างพระที่นั่งไอสวรรย์มหาปราสาทองค์หนึ่ง แล้วพระเจ้าอู่ทองเสด็จเข้ามาเสวยราชสมบัติ พระชนม์ได้ ๓๗ พระพรรษา ชีพ่อพราหมณ์ถวายพระนามว่า สมเด็จพระรามาธิบดีศรีสุนทรบรมบพิตรพระพุทธเจ้าอยู่หัวกรุงเทพมหานครบวรทวาราวดีศรีอยุทธยามหาดิลกภพนพรัตนราชธานีบุรีรมย์ เหมือนด้วยนามสมเด็จพระรามนารายน์อวตารอันผ่านกรุงศรีอยุทธยาแต่กาลก่อนนั้น แล้วโปรดให้ขุนหลวงพงั่วซึ่งเปนพี่พระมเหษีแลตรัศเรียกว่าพระเชษฐานั้นเปนสมเด็จพระบรมราชาธิราชเจ้าไปครองราชสมบัติณเมืองสุพรรณบุรี จึงให้สมเด็จพระเจ้าลูกเธอพระราเมศวรขึ้นไปครองราชสมบัติในเมืองลพบุรี.
๏ ครั้งนั้น พระยาประเทศราชขึ้น ๑๖ เมือง คือ เมืองมลกา, เมืองชวา, เมืองตนาวศรี, เมืองนครศรีธรรมราช, เมืองทวาย, เมืองเมาะตมะ, เมืองเมาะลำเลิ่ง, เมืองสงขลา, เมืองจันทบูร, เมืองพิศณุโลก, เมืองศุโขไทย, เมืองพิไชย, เมืองสวรรคโลก, เมืองพิจิตร, เมืองกำแพงเพ็ชร, เมืองนครสวรรค์
๏ แล้วให้ขึ้นไปเชิญสมเด็จพระเจ้าลูกเธอพระราเมศวรลงมาแต่เมืองลพบุรี ทรงพระกรุณาตรัศว่า ขอมแปรภักตร จะให้ออกไปกระทำปราบปรามเสีย พระราเมศวรได้ฤกษ์ยกพลห้าพันไปถึงกรุงกัมพูชาธิบดีเพลาพลบค่ำ พระยาอุปราชบุตรพระเจ้ากัมพูชาธิบดีทูลว่า ทัพซึ่งยกมานั้นเลื่อยล้าอยู่ ยังมิได้พร้อมมูล จะขอออกโจมทัพ พระเจ้ากัมพูชาธิบดีก็เห็นด้วย พระยาอุปราชก็ออกโจมทัพ ทัพน่ายังมิทันตั้งค่ายก็แตกฉานมาประทะทัพหลวง เสียพระศรีสวัสดิ์แก่ชาวกัมพูชาธิบดี มีข่าวเข้ามาถึงพระนคร มีพระราชโองการให้ขุนตำรวจออกไปอัญเชิญสมเด็จพระบรมราชาธิราชเจ้าผู้เปนพระเชษฐาซึ่งอยู่เมืองสุพรรณบุรี ครั้นเสด็จเข้ามาถึงพระนครแล้ว พระเจ้าอยู่หัวตรัศว่า ขออัญเชิญท่านออกไปช่วยหลานท่าน สมเด็จพระบรมราชาธิราชเจ้าจึงยกทัพรีบออกไปถึงกรุงกัมพูชาธิบดี ก็รบเอาไชยชำนะได้ ให้กวาดครัวชาวกรุงกัมพูชาธิบดีเข้ามาพระนครเปนอันมาก.
๏ ศักราชได้ ๗๑๕ ปีมเสง เบญจศก วันพฤหัศบดี เดือนสี่ ขึ้นค่ำหนึ่ง เพลาเช้าสองนาฬิกาห้าบาท ทรงพระกรุณาตรัศว่า ที่พระตำหนักเวียงเหล็กนั้น ให้สถาปนาพระวิหารแลพระมหาธาตุเปนพระอาราม แล้วให้นามชื่อ วัดพุทไธสวรรย์ ครั้งนั้น ม้าขุนพินิจจัยตกลูกศีศะเดียว ตัวเปนสองตัว แปดเท้า เดินชิงศีศะกัน ไก่พระศรีมโหสถฟักฟองตกลูกตัวเดียวสองศีศะ
๏ ศักราช ๗๑๙ ปีรกา นพศก ทรงพระกรุณาตรัศว่า เจ้าแก้วเจ้าไทยออกอหิวาตกะโรคตาย ให้ขุดขึ้นเผาเสีย แลที่ปลงศพนั้น ให้สถาปนาพระเจดีย์แลวิหารเปนพระอาราม แล้วให้นามชื่อ วัดป่าแก้ว.
๏ ศักราช ๗๓๑ ปีรกา เอกศก สมเด็จพระรามาธิบดีเสด็จสวรรคต อยู่ในราชสมบัติ ๒๐ ปี.