รัฐธรรมนูญที่ไม่เป็นลายลักษณ์อักษร
ในทางดีของรัฐธรรมนูญประเภทนี้ก็มีบ้าง คือ มีความยืดหยุ่นได้แล้วแต่เหตุการณ์ การแก้ไขง่ายสะดวกตามความต้องการของประเทศโดยฉับพลัน ความสะดวกนี้ทำให้ผู้ที่จะคิดละเมิดรัฐธรรมนูญไม่อยากละเมิด แต่ทางไม่ดีนั้นมีอยู่มาก เพราะไม่มีเสถียรภาพ ราษฎรไม่ได้รับหลักประกันอันแน่นอน ผู้ที่มีอำนาจทางการเมืองอาจเปลี่ยนแปลงหรือแปลความเอาตามใจชอบได้
สาระสำคัญของรัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษร
รัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษรซึ่งเป็นแบบฉะบับใช้กันทั่วไปนั้น จะต้องมีบทบัญญัติในหลักใหญ่ ๓ ประการ
๑) | บทบัญญัติในเรื่องสิทธิทางแพ่งและการเมืองของราษฎร อันเป็นรากฐานของประชาธิปไตย และเพื่อที่จะประกันสิทธินั้นให้ได้ผลจริงจัง ต้องมีบทจำกัดอำนาจของรัฐบาล เรียกกันว่า หลักเสรีภาพ (Principle of liberty) | |
๒) | บทบัญญัติในเรื่องในเรื่องการจัดองค์การณ์บริหาร ระบุอำนาจต่าง ๆ วางหลักในการปกครองและระบบการเลือกตั้งผู้แทนราษฎณ เรียกกันว่า หลักปกครอง (Principle of Government) | |
๓) | บทบัญญัติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงแก้ไขรัฐธรรมนูญ เรียกกันว่า หลักอธิปไตย (Principle of Sovereignty) |
เจตนารมย์ของรัฐธรรมนูญฉะบับหนึ่ง ๆ ย่อมทราบได้จากคำปรารภ ในสหรัฐอเมริกา เรื่องคำปรารภเกี่ยวกับรัฐธรรมนูญนี้ได้เคยมีปัญหาไปสู่ศาลสูงสุด ๆ ได้วินิจฉัยว่า คำปรารภในรัฐธรรมนูญอเมริกานั้นย่อมรับได้ว่า เป็นคำชี้แจงความประสงค์ในการร่างรัฐธรรมนูญนั้น และถ้าเจตนาของผู้ร่างไม่ปรากฏชัดในตัวบท ศาลอาจ