ราชการ ประเพณีมีมาแต่เดิมดังนี้ เมื่อทรงพระกรุณาโปรดให้เริ่มฝึกหัดจัดระเบียบการทาหรตามแบบวิธียุทธ์อย่างใหม่ ได้โปรดให้ยกทะเบียนไพร่พลบางกรมมาฝึกหัดจัดเปนทหารอย่างใหม่ แต่ก็คงเกณฑ์คนเหล่านี้ด้วยวิธีเดิม เปนแต่เปลี่ยนแปลงบ้างเล็กน้อย ส่วนไพร่พลในกรมและกองอื่น ๆ ซึ่งไม่ต้องฝึกหัดเปนทหารอย่างใหม่ ก็คงลงทะเบียนและรับราชการตามแบบเก่าสืบมา
เพราะเหตุที่ไพร่พลอันมีสังกัดในบางกรมต้องฝึกหัดแต่ในบางกรมไม่ต้องฝึกหัด และเพราะเหตุที่รัฐบาลเมื่อไม่ต้องการตัวคนมารับราชการ ได้ยอมให้ไพร่พลเสียเงินแทนแรงรับราชการได้จึงพาให้แลเห็นเหมือนหนึ่งว่าไพร่พลพวกหนึ่งต้องรับราชการทหาร แต่อีกพวกหนึ่งเปนเลขไม่ต้องรับราชการทหาร อันที่จริงไพร่พลทั้งปวงย่อมอยู่ในกฎหมายและวิธีเกณฑ์ทหารซึ่งมีสืบมาแต่โบราณอย่างเดียวกัน มิได้งดเว้นเลิกถอนวิธีอันนี้เลย
ทรงพระราชดำริห์ว่า ในปัตยุบันนี้ถ้ามีราชการที่จะต้องใช้กำลังทหาร ยกเปนตัวอย่างดังเช่นที่ต้องส่งกำลังไปปราบปรามพวกผีบุญที่ก่อการจลาจลในมณฑลอิสาณเมื่อ ร.ศ. ๑๒๐ และปราบปรามพวกผู้ร้ายที่ก่อการจลาจลในมณฑลพายัพเมื่อ ร.ศ. ๑๒๑ เปนต้น ที่จะกะเกณฑ์เลขที่ไม่ได้ฝึกหัดเข้ากองทัพให้เจ้าหมู่นายหมวดควบคุมไปทำการรบพุ่งอย่างแต่ก่อน ย่อมเปนการไม่สมควรแก่เวลาเสียแล้ว ต้องอาไศรยใช้ได้แต่กำลังทหารที่ได้ฝึกหัดจัดแบบแผนตามวิธียุทธ์ในเวลาปัตยุบันนี้ เพราะฉนั้นในบัดนี้นับว่าไพร่พล
