๔. ตำรวจอาสาสมัคร
ตำรวจเหล่านี้ไม่มีระเบียบวินัยอย่างใด เป็นราษฎณสามัญ เมืองใดที่ไม่มีตำรวจอันเป็นระเบียบ ก็เกณฑ์ราษฎรชายฉกรรจ์มาเข้าเวรผลัดเปลี่ยนคนละ ๑๕ วัน เจ้าเมืองจ่ายปืนให้ ๑ กระบอกและกระสุน ๑๐ นัด แล้วก็ให้ไปตรวจการณ์ตามท้องที่เพื่อรักษาความปลอดภัยของราษฎร นับว่า เป็นตำรวจที่ไม่น่าไว้วางใจ แต่ก็ดีกว่าไม่มี ตำรวจอาสาสมัครนี้ไม่มีเครื่องแบบ จะแต่งกายด้วยวิธีใด ๆ ก็ได้ตามชอบใจ ผลประโยชน์ที่ตำรวจอาสาสมัครนี้ได้รับ คือ ยกเว้นจากการเกณฑ์แรงทำงานสาธารณประโยชน์และเงินส่วยสำหรับในปีที่ได้กระทำหน้าที่โดยสมบูรณ์ ในเมืองหนึ่งมีตำรวจประเภทนี้ไม่เกิน ๑๒ คน
การตำรวจสันติบาลในแคว้นลาวมิได้อยู่ในบังคับและระเบียบของตำรวจโดยตรง การตำรวจสันติบาลนี้ เรสิดังต์สุเปริเออร์แห่งแคว้นลาวเป็นผู้รับผิดชอบอำนวยการโดยตรง และได้มอบหน้าที่นี้ให้แก่หัวหน้าแผนกในสำนักงานของเรสิดังต์สุเปริเออร์ซึ่งเป็นชาวฝรั่งเศสเป็นผู้อำนวยการโดยฉะเพาะ งานที่ออกหน้าออกตาก็มีแต่การสืบสวน ระงับปราบปรามผู้ที่จะคิดกบฏประทุษร้ายต่อรัฐบาลฝรั่งเศส ซึ่งมีพวกญวนเป็นต้น นอกจากนั้น ก็มีการสืบสวนคดีอุกฉกรรจ์ และตรวจสอบลายมือซึ่งมีเจ้าหน้าที่ถ่ายภาพและตรวจสอบลายมือประจำอยู่ และมีเสมียนพนักงานซึ่งเป็นที่ไว้วางใจของเรสิดังต์สุเปริเออร์ประจำอยู่ตามสมควร การเงินสำหรับใช้จ่ายในกองตำรวจสันติบาลนี้ อยู่ในอำนาจของเรสิดังต์สุเปริเออร์เป็นผู้สั่งจ่ายโดยตรง
