หน้า:การประชุมปรึกษาราชการแผ่นดินใน ร ๕ - ๒๕๐๙.pdf/21

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว

ข้อ  พวกจีนในกรุงเทพฯ พากันตั้งมั่วสุมเปนพวกเปนเหล่า เรียกว่า อั้งยี่ มียี่ห้อต่าง ๆ ตั้งขึ้นแต่เมื่อปีมเสง เอกศก สมเดจเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงษ[1] ผู้สำเรจราชการแผ่นดิน ได้หาตัวพวกจีนหัวน่ามาให้สาบาลทำทานบลเสีย การก็เรียบร้อยไปได้คราวหนึ่ง แต่คำทานบลซึ่งจีนยื่นไว้นั้น หาได้รักษาให้เปนการจริงตลอดไปไม่ พวกจีนก็พากันกำเริบตั้งพวกขึ้นอีกทละน้อย ๆ จนถึงปีมเสง ตรีศก พวกจีนวิวาทกันขึ้น ต่างคนต่างยื่นเรื่องราวต่อเจ้าพระยายมราชฟ้องกันแลกัน จึงโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นภูธเรศรธำรงศักดิ์ พระยาโชฎึกราชเศรษฐี พระยาอินทราธิบดีสีหราชรองเมือง พระยามหามนตรี พระยาพิสณฑ์สมบัติบริบูรณ์ เจ้าหมื่นไวยวรนารถ รงับความวิวาทจีนทั้งสองฝ่าย แล้วให้เรียกสัญญาทานบลไว้เหมือนอย่างครั้งสมเดจเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงษจัดการมาแต่คราวก่อน แต่การซึ่งพวกจีนทำการอั้งยี่ครั้งนี้ผิดกันกับการครั้งก่อนที่ได้ทำทานบลไว้ ฉะเภาะแต่ผู้ซึ่งเป็นหัวน่าใหญ่ ๆ ผู้ซึ่งเปนหัวน่าแยกกิ่งออกไปนั้นไม่ได้ทำทานบล แลมักจะเปนคนสัปเยกต์ต่างประเทศโดยมาก ถ้ามีเหตุการณ์อันใด ก็มักจะเปนที่กีดขวาง ด้วยทานบลที่เรียกนั้นไม่ทั่วถึงกัน แลขัดด้วยอำนาจต่างประเทศ

บัดนี้ มีเหตุเกิดขึ้นเปนด้วยอย่างฉนี้ เหนว่า จะมีเหตุการวิวาทต่อสู้กันดังนี้ต่อไปภายน่า ก็จะเปนที่สดุ้งสะเทือนแก่บ้านเมือง เปนเหตุทำอันตรายแก่การค้าขายแลการสงบเรียบร้อย จึงทรงพระราชดำริพร้อมด้วยพระบรมวงษานุวงษท่านเสนาบดีในที่ประชุม เหนพร้อมกันว่า ควรประชุมพระบรมวงษานุวงษแลท่านเสนาบดีข้าราชการเรียบเรียงข้อพระราชบัญญัติจัดการเรื่องนี้ให้พร้อม ๆ กัน จึงทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้ท่านทั้งปวงปฤกษาพร้อมกันจัดเปนข้อพระราชบัญญัติสำหรับจะรงับรักษาคนซึ่งเข้ากันเปนพวกเปนที่จะให้เกิดอันตรายดังนี้ให้เปนแบบอย่างไว้

ข้อบังคับนั้น ให้บังคับทั้งเจ้าพนักงานในกรุงหัวเมือง ควรจะใช้อำนาจ จะรักษาการอย่างไร แลบังคับพวกจีนซึ่งจะต้องประพฤติการเข้าพวกกันนี้อย่างไร แลคน


  1. ช่วง บุนนาค