หน้า:ตำนานกฎหมายเมืองไทย - ดำรงราชานุภาพ - ๒๔๙๓.pdf/25

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๑๙
ปจฺจุทฺธรนฺตํ ตุ วิวาทมูลา เอกูนตึสาทิวิธาปิ วุตฺตา
โปรากวีนา วรธมฺมสตฺเถติ

มูลคดีวิวาท ๒๙ ประการที่แปลไว้ในกฎหมาย เทียบด้วยกฎหมายกรุงเก่า เป็นดังนี้

อิณํ ธนํ กู้หนี้ ได้แก่ ลักษณกู้หนี้
รญฺโญ ธนโจรหารํ ฉ้อพระราชทรัพย์ เอาไว้ใน ลักษณอาชญาหลวง
อธมฺมทายชฺชวิภตฺตภาคํ มรฎก ได้แก่ ลักษณมรดก
ปรสฺสํ ทานํ คหณํ ปุเนว ให้ปัน เอาไว้ใน ลักษณเบ็ดเสร็จ
ภติกา จ้างวาน เอาไว้ใน ลักษณเบ็ดเสร็จ
อกฺขปฺปฏิจารธุตฺตา เล่นพนัน เอาไว้ใน ลักษณเบ็ดเสร็จ
ภณฺฑญฺจ เกยฺยาวิกยํ ซื้อขาย เอาไว้ใน ลักษณเบ็ดเสร็จ
อวหารํ โจรกรรม ได้แก่ ลักษณโจร
เขตฺตาทิฐานํ ที่นา เอาไว้ใน ลักษณเบ็ดเสร็จ
๑๐ อารามวนาทิฐานํ ที่สวน เอาไว้ใน ลักษณเบ็ดเสร็จ
๑๑ ทาสึ ทาสํ ทาส ได้แก่ ลักษณทาส