๖ ว่าด้วยวินิจฉัยเรื่องสามก๊ก
ข้าพเจ้าได้กล่าวไว้ในตอนข้างต้นว่า นักปราชญ์จีนคนหนึ่งชื่อ กิมเสี่ยถ่าง แต่งคำอธิบายคล้ายคำนำเรื่องสามก๊กไว้ คำอธิบายนั้นมีอยู่ในหนังสือสามก๊กภาษาจีนปรากฏว่า กิมเสี่ยถ่างแต่งเมื่อ พ.ศ. ๒๑๘๗ แปลออกเปนภาษาไทยดังต่อไปนี้[1]
ข้าพเจ้าอ่านหนังสือเรื่องต่าง ๆ เห็นเปนเรื่องที่นักปราชญ์แต่งดีหกเรื่อง คือ เรื่องจังจื๊อ เรื่องหนึ่ง ลีส่าว เรื่องหนึ่ง ซือมาเซียนซือกี เรื่องหนึ่ง โต้วโพ้วลุดซี เรื่องหนึ่ง ซ้องกั๋ง เรื่องหนึ่ง ไซเซีย เรื่องหนึ่ง ข้าพเจ้าได้แต่งคำอธิบายหนังสือเหล่านั้นไว้ทุกเรื่อง ท่านทั้งหลายที่ได้อ่านคำอธิบายก็ยอมว่า ข้าพเจ้าเปนผู้รู้ถึงความคิดของผู้แต่งหนังสือนั้น ๆ บัดนี้ ข้าพเจ้าได้อ่านหนังสือเรื่องสามก๊กฉะบับนี้เห็นว่า ควรรับเข้าเปนเรื่องดีได้เรื่องหนึ่ง เพราะเนื้อเรื่องขยายความในพงศาวดารเปนหลักฐานดียิ่งนัก หนังสือเรื่องอื่น ๆ แม้ที่นับว่าดีก็ไม่มีเรื่องใดดีถึงเรื่องสามก๊กเลย
หากมีคำถามว่า หนังสือเรื่องต่าง ๆ อันเปนเรื่องแต่งก่อนสมัยราชวงศจิวก็ดี แลเรื่องภายหลังสมัยนั้นมาจนปรัตยุบันนี้ก็ดี เขาก็แต่งโดยอาศัยพงศาวดารคล้ายสามก๊กทุกเรื่อง ดังฤๅจึงว่าดีไม่ถึงเรื่องสามก๊ก
- ↑ พระเจนจีนอักษรเปนผู้แปล แต่ข้าพเจ้า (ผู้ไม่รู้ภาษาจีน) ได้แก้ไขถ้อยคำแต่งสำนวนไทยหลายแห่ง ถ้าคลาดเคลื่อนจากภาษาจีนไปมากนักขออย่าติโทษพระเจนจีนอักษร
