หน้า:ตำนานเมือง - รถ - ๒๔๘๑.pdf/23

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๒๐

ทิ้งเมืองไปซ่อนอยู่ในป่าเหมือนเมืองอื่น แต่พะม่าที่ยกมาคราวนั้นถูกทัพกรุงเทพฯ ที่ยกลงมาตีแตกเสียก่อน พระมหาช่วยเป็นผู้มีความชอบ กรมพระราชวังบวรฯ โปรดให้ออกจากสมณเพศ แล้วทรงพระกรุณาตั้งให้เป็นพระยาทุกขราษฎร ช่วยราชการเมืองพัทลุง พ.ศ. ๒๓๓๔ โปรดให้พระยาแก้วโกรพพิชัย (ทองขาว บุตรพระยาพัทลุง ขุนคางเหล็ก) เป็นผู้สำเร็จราชการเมืองพัทลุง ตั้งเมืองที่อำเภอลำปำ ริมทะเลสาบ จนถึง พ.ศ. ๒๔๖๗ ย้ายเมืองมาตั้งที่อำเภอคูหาสวรรค์จนบัดนี้

เป็นเมืองโบราณสมัยขอม ในพงศาวดารเหนือว่า โอรสพระยาโคตระบองสร้าง ในจารึกของพ่อขุนรามกำแหงเรียกเมืองนี้ว่า สระหลวง บางตำนานเรียกว่า โอฆบุรี ตัวเมืองเก่าตั้งอยู่ที่แม่น้ำพิจิตรเก่า ตำบลเมืองเก่า อำเภอท่าหลวง อยู่ทางทิศตะวันตกของศาลากลางจังหวัดเดี๋ยวนี้ ห่างประมาณ ๖ กม. เป็นป่ารกร้าง ยังมีกำแพงอิฐและโบสถ์วิหารที่ปรักหักพังเหลืออยู่พอสังเกตได้บ้าง ในสมัยสุโขทัย จังหวัดพิจิตรเป็นหัวเมืองด่านทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ ขึ้นกรุงสุโขทัย ครั้นอำนาจทางสุโขทัยเสื่อมลงตกเป็นเมืองขึ้นกรุงศรีอยุธยา เมืองพิจิตรจึงเป็นหัวเมืองชั้นนอกขึ้นเมืองพิษณุโลก มาในสมัยรัชชกาลที่ ๕ แม่น้ำพิจิตรตื้นเขินมาก ด้วยสายน้ำเปลี่ยนไปเดินเสียทางคลองเรียง เป็น