ภิบาลแล้ว ข้าหลวงเทศาภิบาลที่ออกไปใหม่ก็ไปตั้งที่บัญชาการมณฑลที่บ้านหมากแข้ง แต่ก็ยังมิได้เป็นเมือง เป็นแต่ยกบ้านหมากแข้งขึ้นเป็นกิ่งอำเภอ ขึ้นอำเภอหนองหาน จนถึง พ.ศ. ๒๔๕๐ จึงโปรดให้ยกบ้านหมากแข้งขึ้นเป็นเมืองอุดรธานี หมากแข้งยังเป็นชื่อตำบลและอำเภออยู่ในบัดนี้.
เป็นเมืองโบราณ ยังมีหลักเมืองและพระปรางค์ที่วัดแจ้งเป็นสำคัญ สันนิษฐานกันว่า เก่าถึงสมัยลพบุรี ตัวเมืองตั้งอยู่ในตำบลอุทัยเก่า อำเภอหนองฉาง แต่เห็นจะเป็นเพียงเมืองหน้าด่าน ปรากฏชื่อในครั้งแผ่นดินพระเอกาทศรถ และสมัยกรุงธนบุรี คราวอะแซหวุ่นกี้ถอยทัพจากเมืองพิษณุโลก ได้ให้กะละโบ่ตั้งทัพอยู่ที่เมืองกำแพงเพชรคอยช่วยมังแยยางูซึ่งยกไปทางเมืองเพชรบูรณ์ กะละโบ่เที่ยวหาเสบียงอาหารไม่ได้พอ จึงไปปล้นและเผาเมืองอุทัยธานีเสีย แล้วยกไปตั้งที่เมืองนครสวรรค์ เมืองอุทัยเก่าจึงเป็นเมืองร้างไปชั่วคราว สืบได้ความว่า เมื่อรัชชกาลที่ ๓ ผู้ที่ไปเป็นเจ้าเมืองอุทัยกลัวความไข้ ไม่กล้าขึ้นไปอยู่เมืองอุทัยเก่า จึงขออนุญาตตั้งบ้านเรือนและว่าราชการอยู่ที่บ้านสะแกกรังซึ่งเวลานั้นอยู่ในเขตต์ของเมืองชัยนาท ครั้นต่อมาในรัชชกาลที่ ๔ มีผู้อพยพไปตั้งอยู่ที่บ้านสะแกกรังมากขึ้น และมีพ่อค้าไปตั้งซื้อขายข้าวมากขึ้น เจ้าเมืองจึงเลยตั้งที่ว่าการที่นั้นตลอดมา
