หน้า:นิทานโบราณคดี - ดำรงราชานุภาพ - ๒๔๘๗.pdf/138

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
123

หนังสือซึ่งกะจัดกะจายหยู่ไนพื้นเมือง เพราะรู้ไม่ได้ว่า หนังสือจะมีหยู่ที่ไหนบ้าง พบเข้าก็มีแต่แห่งละเล็กละน้อย ทั้งเจ้าของก็มักเปนชั้นที่ไม่รู้จักคุนค่าของหนังสือ ฉันจึงคิดวิธีหย่างหนึ่งด้วยขอแรงพวกพนักงานไนหอพระสมุดฯ ไห้ช่วยกันเที่ยวหาไนเวลาว่างราชการ ไปพบหนังสือเรื่องดีมีที่ไหนก็ไห้ขอซื้อเอามา หรือถ้าไม่แน่ไจก็ชวนไห้เจ้าของเอามาไห้ฉันดูก่อน บอกแต่ว่า ถ้าเปนหนังสือดี ฉันจะซื้อด้วยราคาตามสมควน หาโดยกะบวนนี้บางทีได้หนังสือดีหย่างแปลกประหลาด จะเล่าเปนตัวหย่าง ดังครั้งหนึ่ง พระยาปริยัติธัมธาดา (แพ ตาละลักสน์) เมื่อยังเปนที่หลวงประเสิดอักสรนิติ ไปเห็นยายแก่กำลังเอาสมุดดำรวมไส่กะชุที่บ้านแห่งหนึ่ง ถามว่า จะเอาไปไหน แกบอกว่า จะเอาไปเผาไฟทำสมุกสำหรับลงรัก พระยาปริยัติฯ ขออ่านดูก่อน แกก็ส่งมาไห้ทั้งกะชุ พบหนังสือพงสาวดารเมืองไทยแต่ครั้งสมเด็ดพระนารายน์ฯ เล่มหนึ่งหยู่ไนพวกสมุดที่จะเผานั้น ออกปากว่าหยากได้ ยายแกก็ไห้ ไม่หวงแหน พระยาปริยัติธัมธาดาเอาสมุดเล่มนั้นมาไห้ฉัน เมื่อพิจารนาดู เห็นเปนหนังสือพงสาวดารความเก่าแต่งก่อนเพื่อน เรื่องและสักราชก็แม่นยำผิดกับฉบับอื่นทั้งหมด ฉันจึงไห้เรียกว่า "พระราชพงสาวดาร ฉบับหลวงประเสิด" ไห้เปนเกียรติยสแก่พระยาปริยัติฯ และได้ไช้เปนฉบับสำหรับสอบสืบมาจนบัดนี้ แต่เจ้าของบางคนก็เห็นค่าหนังสือของตนหย่างวิปริต ดังแห่งหนึ่งอวดว่า มีหนังสือเขียนตัวทองหยู่เรื่องหนึ่ง ตั้งราคาขายแพงมาก ผู้ไปพบจะขออ่านก็ไม่ไห้ดู ฉันไห้กลับไปถามเพียง