ประเทส อันหยู่ข้างไต้ไม่ห่างกับเมืองกบิลพัสดุ์ ที่พระพุธองค์สเด็ดประทับเมื่อยังเปนพระโพธิสัตว์มาขนาน หย่างเดียวกันกับเอาชื่อเมืองอื่น ๆ ไนอินเดียมาขนานไนประเทสนี้มีอีกหลายเมือง เช่นเมืองอยุธยาและเมืองลพบุรีเปนต้น เมืองเก่านั้นเดิมคงเรียกว่า "เมืองโคราฆะปุระ" อันเปนมูลของชื่อที่เรียกเพี้ยนมาว่า "เมืองโคราช" ยังคิดเห็นต่อไปอีกว่า ชื่อที่เรียกเมืองไหม่ว่า "เมืองนครราชสีมา" น่าจะเอาชื่อ "เมืองโคราฆะ" กับ "เมืองเสมา" มาผสมกันประดิถเปนชื่อ "นครราชสีมา" ด้วย
ส่วนตัวเมืองนครราชสีมาเดี๋ยวนี้ ฉันพิจารนาดูลักสนะที่ส้างกับทั้งขนาดและแผนผังทั้งรูปป้อมปราการ ละม้ายเหมือนกับเมืองนครสรีธัมราชมาก เห็นว่าจะส้างไนสมัยเดียวกันทั้ง 2 เมือง แต่จะส้างไนรัชกาลไหนไนกรุงสรีอยุธยา ฉันนึกว่าได้เคยเห็นไนหนังสือฝรั่งแต่งแต่โบรานเรื่องหนึ่ง ว่าส้างไนรัชกาลสมเด็ดพระนารายน์มหาราช แต่เมื่อเขียนนิทานนี้นึกชื่อหนังสือไม่ออกจึงไม่กล้ายืนยัน กล่าวได้โดยมีหลักถานแต่ว่าส้างก่อน พ.ส. 2225 เพราะไนเรื่องพงสาวดารมีว่าเมื่อสมเด็ดพระนารายน์สวรรคต พระเพทราชาชิงได้ราชสมบัติ เมืองนครราชสีมากับเมืองนครสรีธัมราชตั้งแข็งเมือง กองทัพไนกรุงออกไปตีได้ด้วยยาก เพราะมีป้อมปราการทั้ง 2 เมือง
ลานนกกะเรียน
ไนเขตจังหวัดนครราชสีมา ตามทางไปมนทลอุดรมีทุ่งไหย่ ๆ
