หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๑๔) - ๒๔๗๒ a.pdf/3

ประวัติ

คุณเถ้าแก่ทองดี ปาณิกบุตร เป็นธิดาพระยามหาเทพ ทองปาน, ต้นสกุล ปาณิกบุตร มารดาชื่อ พลับ เกิดปีมะแม จุลศักราช ๑๒๐๙ พ.ศ. ๒๓๙๐

เมื่อคุณเถ้าแก่ทองดียังมีชีวิตอยู่ ได้เล่าให้ฟังว่า พระยามหาเทพ บิดาของท่าน ได้ถึงอนิจกรรมเสียแต่เมื่อท่านยังเยาว์ (นอนเบาะ) มารดาของท่านพาไปอยู่กับคุณยายที่ในพระบรมมหาราชวัง คุณยายชื่อ นกแก้ว เป็นเถ้าแก่พนักงานในรัชชกาลที่ ๓

ต่อมาในรัชชกาลที่ ๔ เจ้าจอมารดาสังวาลได้รับราชการเป็นข้าราชการฝ่ายใน (นับในสกุล คุณเถ้าแก่ทองดีเป็นน้าเจ้าจอมมารดาสังวาล) จึงย้ายมาอยู่กับเจ้าจอมมารดาสังวาลซึ่งเป็นเจ้าจอมมารดาของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม, กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ, พระองค์เจ้ากาญจนากร, ครั้นเจริญวันขึ้น จึงได้ถวายตัวเป็นเจ้าจอมอยู่งานในรัชชกาลที่ ๔ ได้รับราชการฉลองพระเดชพระคุณตลอดรัชชกาลนั้น

ครั้นมาในรัชชกาลที่ ๕ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเครื่องราชอิสสริยาภรณ์สำหรับตระกูลจุลจอมเกล้า ชั้นที่ ๔ จตุตถจุลจอมเกล้า จ.จ. แก่คุณเถ้าแก่ทองดีเมื่อวันที่ ๒๒ พฤศจิกายน รัตนโกสินทรศก ๑๑๒ กับเมื่อปีรัตนโกสินทรศก ๑๒๓ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวในรัชชกาลที่ ๕ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้าง