หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๑๗) - ๒๔๖๓.pdf/53

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ยังไม่ได้พิสูจน์อักษร
๔๗

เปนแบบเดียวกันทั้ง ๓ มณฑล เหตุที่จะต้องกลับตั้งบ่อนเบี้ยแลจัดการแก้ไขดังกล่าวมานี้ เกิดแต่เรื่องจีนกุลีไม่เต็มใจมาทำเหมืองแร่ดีบุก ในหัวเมืองมณฑลเหล่านั้น เพราะไม่มีบ่อนเบี้ย ด้วยวิไสยพวกจีน กุลีที่ทำการขุดแร่หาแร่อยู่ตามเหมือง เวลาว่างการเคยเล่นเบี้ยเปน การรื่นเริงสำหรับแก้รำคาญ ครั้นห้ามเล่นเบี้ยเสียพวกจีนกุลีก็พากันรวนเรไม่อยากจะอยู่ทำเหมืองแร่ จึงโปรดให้จัดการใหม่ คือ ให้ มีบ่อนเบี้ยแต่เฉภาะตำบลที่มีจีนกุลีอยู่ทำเหมืองมาก ๆ มิให้มีบ่อนในที่อื่นนอกจากนั้น แลให้เล่นเบี้ยได้แต่จีน นอกจากจีนมิให้ใครเล่นเหมือนกันทั้ง ๓ มณฑล แต่ผ่อนให้เล่นอย่างนี้เพียง ๒ ปี ต่อมาเทศาภิบาลคิดหาการเล่นอย่างอื่น มีต่อแต้มแลไพ่ผ่องเปนต้น ให้จีนกุลีเล่นแทนถั่วโปได้ ถึงรัตนโกสินทรศก ๑๒๔ ตรงกับปีมะเสง พ.ศ. ๒๔๔๘ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลิกบ่อนเบี้ยตามหัวเมืองอิก ให้เลิกหมดทีเดียว ๗ มณฑล ลดบ่อนเบี้ยลง ๔ มณฑล คือ มณฑลภูเก็จ เลิกหมดทั้งมณฑล มณฑลนครศรีธรรมราช เลิกหมดทั้งมณฑล มณฑลชุมพร (คือมณฑลสุราษฎร์) เลิกหมดทั้งมณฑล มณฑลพิศณุโลก เลิกหมดทั้งมณฑล มณฑลจันทบุรี เลิกหมดทั้งมณฑล มณฑลบุรพา เลิกหมดทั้งมณฑล มณฑลอุดร เลิกหมดทั้งมณฑล