แต่เขาแดง เขาค่ายม่วง เขาแหลมสน เขาเกาะยอ เขาอ้ายเหลา จนกระทั่งถึงเขาเก้าเสง แล้วถามถึงในกำแพงเมือง แลจวนเจ้าคุณผู้สำเร็จราชการเมืองสงขลา แลวัดเทพชุมนุม พระสุนทรนุรักษ์ ผู้ช่วยราชการเมืองสงขลา ทูลถวายชื่อจนสิ้นตามตรัสถาม แล้วตรัสว่า บ้านเมืองมีราษีจำเริญสนุกสนาน ผู้คนมั่งคั่งแน่นหนา เขาแลคลองน้ำดูดีเหมือนเขียนในฉากกระจก แล้วถามถึงพระเจดีย์ที่เขาค่ายม่วงสององค์ว่า มีมาแต่โบราณฤๅ พระสุนทรนุรักษ์ทูลว่า พระเจดีย์ข้างอุดรของสมเด็จองค์ใหญ่ เจดีย์ข้างทักษิณของสมเด็จองค์น้อย ป้อมที่ริมน้ำเขาค่ายม่วงสมเด็จองค์ใหญ่ทำพร้อมกับพระเจดีย์บนเขา แต่ป้อมที่เขาแดงมีมาแต่ก่อน แล้วตรัสถามว่า จะไปเมืองพัทลุงทางไหน กราบทูลว่า ไปทางทเลสาบ แล้วตรัสว่า จะไปสตูน ไปไทร ไปทางไหน กราบทูลว่า ไปทางหว่างหรดี ตรัสถามว่า ภูเขากันมิด จะไปอย่างไรได้ กราบทูลว่า ไม่มิด ภูเขาปิดบังกันอยู่ ทางเดินมี สตูนไปทางด่านทาง รอบ ไทรไปตามการำ แล้วตรัสว่า จะไปเมืองตานีทางไหน กราบทูลว่า ไปทางข้างทักษิณทางเมืองจนะ เมืองเทพา ถ้าจะไปทางเรือตามทเลก็ได้ แล้วตรัสว่า บ้านเมืองสนุกสนานนักหนา แต่รักษาข้าศึกศัตรูยาก ข้างปากน้ำถึงกว้างก็มีหาดมีดอน เรือใหญ่เรือโตโดยจะเข้ามาก็ไม่ได้โดยง่าย แต่ข้างน่าเมือง ถ้าต่อก่อป้อมที่หัวเขาน้อยสักป้อม ที่กลางสักสามป้อม แต่กระสุนยิงไปมาอย่าให้ประกัน เห็นจะดี ทรงประทับอยู่จนอัษฎงคต ทอดพระเนตรเห็นไฟราษฎร
