ยิ่งกว่าฉบับอื่น ๆ จะมีขาดเกินบ้างก็เปนแต่ถ้อยคำที่ผู้เขียนพลั้งพลาด ไม่มีสำนวนแซกแซง จึงเห็นควรจะพิมพ์รักษาไว้ แลเปนฉบับสำหรับสอบกับฉบับอื่น ๆ ที่อ้างว่า เปนหนังสือเรื่องปฐมวงษ์ด้วยกัน
ตำนานพระราชนิพนธ์เรื่องปฐมวงษ์นี้ ข้าพเจ้ายังไม่ทราบความแน่ชัดว่า ทรงพระราชปรารภเหตุอันใด จึงทรงพระราชนิพนธ์หนังสือเรื่องนี้ แลทรงพระราชนิพนธ์เมื่อใด มีหนังสือปฐมวงษ์ที่พิมพ์ไว้ในหนังสือวชิรญาณเมื่อปีรกา จ.ศ. ๑๒๔๗ ฉบับ ๑ อ้างว่า พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้พระศรีสุนทรโวหาร (ฟัก สาลักษณ) จดหมายเหตุต้นพระบรมราชวงษ์ไว้สำหรับแผ่นดินเมื่อณวันพฤหัศบดี เดือน ๑๑ ขึ้น ๕ ค่ำ ปีวอก จ.ศ. ๑๒๒๒ ในหนังสือปฐมวงษ์นั้น ทางสำนวนก็เปนพระราชนิพนธ์ มิใช่แต่งเปนสำนวนผู้รับ ๆ สั่ง ความข้างตอนต้นกล่าวเริ่มด้วยพระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ เดินทำนองความคล้ายเรื่องปฐมวงษ์ลงมาจบตอน ๑ แล้วขึ้นตอนใหม่คล้ายกับความในเรื่องปฐมวงษ์ฉบับที่พิมพ์ในสมุดเล่มนี้ เห็นได้ว่า เปนหนังสือ ๒ เรื่อง ด้วยมีความซ้ำกันหลายแห่ง แลตรงหัวต่อบอกจบเรื่องเก่าแลขึ้นเรื่องใหม่แลเห็นได้ชัดเจน เหตุใดเรียกว่า เรื่องปฐมวงษ์ จึงเปนหนังสือ ๒ เรื่องเช่นนั้น ข้าพเจ้าก็ยังคิดไม่เห็นแลไม่พร้อมที่จะวินิจฉัยในเวลานี้ จะพิมพ์ไว้ในเล่มนี้แต่ฉบับซึ่งเห็นว่า ดีที่สุด เพื่อให้ปรากฎแก่ท่านทั้งหลาย ขอให้ช่วยกันพิเคราะห์ต่อไป.
