หน้า:พรบ ลักษณะทาสมณฑลตวันตกเฉียงเหนือ รศ ๑๑๙.pdf/1

เล่ม ๑๗ น่า ๑๓๔

วันที่ ๑ กรกฎาคม ๑๑๙

ราชกิจจานุเบกษา

---

ตราพระบรมราชโองการ พระราชบัญญัติลักษณทาษ มณฑลตวันตกเฉียงเหนือ รัตนโกสินทรศก ๑๑๙  ด้วยมีพระบรมราชโองการในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ บดินทรเทพมหามกุฎ บุรุษรัตนราชรวิวงษ์ วรุตมพงษบริพัต วรขัติยราชนิกโรดม จาตุรันตบรมมหาจักรพรรดิราชสังกาศ บรมธรรมิกมหาราชาธิราช บรมนารถบพิตร พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงพระคุณธรรมอันมหาประเสริฐ ให้ประกาศให้ทราบทั่วกันว่า ด้วยเรื่องทาษในมณฑลตวันตกเฉียงเหนือ บัดนี้ มีอยู่ ๒ จำพวก คือ ตามคำภีร์พระธรรมสาตรอันโบราณราชกระษัตริยได้ทรงบัญญัติไว้ เรียกว่า นำธงไชยไปรบศึกแล้วได้มาเปนทาษชะเลย ๑ ทาษไถ่มาด้วยทรัพย์ ๑ แลทาษชะเลยนั้น ตามประเพณีโบราณกาลก่อนมา พระมหากระษัตราธิราชเจ้าได้มีพระบรมราชโองการให้เจ้านายพระยาแสนท้าวหัวเมืองในมณฑลตวันตกเฉียงเหนือยกกำลังไปปราบปรามข้าศึกสัตรูนั้น เมื่อได้ไชยชนะแล้ว บรรดาคนฝ่ายข้าศึกซึ่งจับม่ได้เปนชะเลยมาก

น้อยเท่าใด ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แบ่งให้เปนบำเหน็จบำนาญแก่ข้าราชการแม่ทัพนายกองซึ่งได้ไปรับราชการปราบปรามข้าศึกสัตรูสนองพระเดชพระคุณตามความดีความชอบ คนชะเลยแลบุตรหลานของคนชะเลยพวกนั้นได้ตกเปนทาษแก่แม่ทัพนายกองบุตรหลานของแม่ทัพนายกองสืบมาจนกาลบัดนี้ มีกำหนดค่าตัวของทาษชะเลยตามอัตราประเพณีเมืองในมณฑลนั้นต่างกันดังนี้ คือ  นครเชียงใหม่ ชายมีค่าตัว ๕๔ บาท หญิงค่าตัว ๗๒ บาท  นครน่าน ชายมีค่าตัว ๔๕ บาท หญิงค่าตัว ๖๐ บาน  นครลำพูน ชายมีค่าตัว ๕๔ บาท หญิงค่าตัว ๗๒ บาท  เมืองแพร่ ชายมีค่าตัว ๔๘ บาท หญิงค่าตัว ๔๘ บาท  เมืองเถิน ชายมีค่าตัว ๔๒ บาท หญิงค่าตัว ๖๔ บาท  จนครบอายุ ๖๐ ปี จึงพ้นค่าตัวหลุดเปนไทย แลบุตรของคนจำพวกนี้ เมื่อเกิดมา คิดค่าตัวอัตราต่าง ๆ เปนรายปี ๆ ขึ้นไปเปนเต็มค่าตัวสืบไปดังนี้ชั่วบุตรหลานเหลน  อนึ่ง ทาษสินไถ่ในมณฑลตวันตกเฉียงเหนือนั้น ยังคงใช้ตามพระราชบัญญัติเดิมอันโบราณราชกระษัตริยตั้งไว้ตามคำภีร์พระธรรมสาตรในลักษณทาษ ๗ จำพวก คือ ทาษไถ่มาด้วยทรัพย์ เพราะฉนั้น ถ้า