ตรงนั้น หนังสืออื่นว่าเช่นนั้น หรือสอบสวนได้ความจริงเปนอย่างนั้น ถ้าทำได้อย่างว่านี้จะดีไม่น้อยเลย แต่การพิมพ์หนังสือพระราชพงษาวดารฉบับนี้มีกำหนดเวลาจะต้องแล้ว การทำคำอธิบายเช่นว่าจะต้องมีผู้ศึกษาพงษาวดารช่วยกันทำหลายคนแลใช้เวลามาก จึงเปนอันพ้นวิไสยที่จะทำให้สมประสงค์ทันพิมพ์ครั้งแรกนี้ได้ แต่ข้าพเจ้าได้พยายามที่จะแก้ไขความลำบากของผู้ศึกษาพงษาวดารในการค้นเรื่องซึ่งรู้สึกมาด้วยกันแต่ก่อนทุกคน ได้ทำสารบานบอกเรื่องให้ค้นได้ง่ายแต่ต้นจนปลาย หวังใจว่า จะเปนประโยชน์แลเปนที่พอใจแก่ผู้อ่าน หนังสือพระราชพงษาวดารนี้ เมื่อมีสารบานเรื่องแล้ว ก็ไม่จำเปนจะต้องมีความสังเขปแลความย่ออย่างในฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม ข้าพเจ้าจึงไม่ได้เอาพระราชพงษาวดารสังเขปแลพระราชพงษาวดารย่อที่มีอยู่ข้างต้นฉบับพิมพ์ ๒ เล่มอันมิใช่หนังสือเรื่องเดียวกันมาพิมพ์ไว้ในฉบับนี้ แต่เนื้อเรื่องพระราชพงษาวดารที่มีอยู่ในฉบับพระราชหัดถเลขานี้ไปหมดอยู่เพียงจุลศักราช ๑๑๕๒ ในรัชกาลที่ ๑ กรุงรัตนโกสินทร ดูค้างเขินอยู่ ข้าพเจ้าจึงตัดเอาความพระราชพงษาวดารรัชกาลที่ ๑ ที่ข้าพเจ้าชำระมาลงต่อไว้ให้ไปจบเมื่อสิ้นรัชกาลที่ ๑
ข้าพเจ้าขอโอกาศกล่าวแทรกคำอธิบายไว้ตรงนี้หน่อยหนึ่ง ด้วยเคยมีผู้ถามข้าพเจ้าเนือง ๆ แลเข้าใจว่า ยังจะมีผู้สงไสยเมื่อได้อ่านคำนำนี้ว่า เหตุใดจึงไม่เอาพระราชพงษาวดารรัชกาลที่ ๒ ที่ ๓ ในกรุงรัตนโกสินทรมาพิมพ์ต่อไว้ข้างท้ายด้วย ข้าพเจ้าขอชี้แจงว่า เมื่อสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงมีรับสั่งให้ข้าพเจ้าชำระพระราชพงษาวดารกรุงรัตนโกสินทรซึ่งเจ้าพระยาทิพากรวงษ์ได้แต่งไว้ ข้าพเจ้าชำระตอนรัชกาล
