หลวงทัสนัยฯ ฉันได้เคยเอาไจไส่ไนการค้นคว้าหาหลักถานเกี่ยวกับประวัติสาตรของประเทสไทยด้วย เมื่อค้นคว้ามาได้แล้ว เคยได้นำมาเล่าสู่มิตรสหาย ซึ่งรวมทั้งพันตรี หลวงทัสนัยฯ ไนการค้นคว้าเช่นนี้ ความประสงค์ก็เพื่อจะค้นหาความจิง เพราะพระราชพงสาวดารกรุงเก่าที่มีผู้พิมพ์ไนสมัยรัตนโกสินทนี้ปรากตว่า มีเหตุการน์และสักราชแตกต่างกับที่ปรากตไนเอกสารซึ่งชาวยุโรปได้ตีพิมพ์ไว้ไนสมัยกรุงสรีอยุธยา แต่ถ้ายิ่งค้นไปถึงต้นฉบับรายงานซึ่งคนะบาดหลวงที่กรุงสรีอยุธยาได้เขียนส่งไปยังสำนักงานคนะบาดหลวงต่างด้าว (Missions Étrangères) ซึ่งเขียนไนเวลากะชั้นชิดกับเหตุการน์นั้น ก็จะปรากตความแตกต่างกันมาก เพื่อที่จะสอบความจิง ฉันได้พบข้อความไนจดหมายเหตุคนะทูตฝรั่งเสสที่มาจเรินทางพระราชไมตรีไนรัชสมัยสมเด็ดพระนารายน์มหาราช ปรากตข้อความตอนหนึ่งว่า สมเด็ดพระนารายน์มหาราชได้ซงค้นคว้าหาหลักถานเรียบเรียงพระราชพงสาวดารของประเทสไทยขึ้น แล้วได้มอบสำเนาไห้แก่คนะทูตเพื่อถวายพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 หนึ่งฉบับ ฉันได้พยายามค้นดูไนหอสมุดต่าง ๆ ด้วยตนเองก็ดี โดยจ้างพนักงานหอสมุดไห้ช่วยค้นก็ดี ก็ไม่ปรากตสำนวนพระราชพงสาวดารที่กล่าวถึงนี้ ต่อมาเมื่อฉันได้กลับมาจากประเทสฝรั่งเสสแล้ว จึงซาบว่า มีพระราช
หน้า:พระราชพงสาวดารฯ ฉบับหลวงประเสิด - ๒๔๘๖.pdf/3
หน้าตา