หน้า:พระราชลัญจกร - เสฐียรโกเกศศ - ๒๔๙๓.pdf/15

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว

นารายณ์ทรงครุฑ รูปนอกเป็นวงกลม (ดู รูปที่ ๒) เรียกกันว่า องค์เดิม และมีองค์กลางลายคล้ายกัน แต่ย่อมกว่า รูปกลมรี นอกนี้ ยังมีพระครุฑพาหประจำครั่งอยู่ ๒ องค์ ใหญ่ ๑ เล็ก ๑ จะสร้างขึ้นเมื่อไรไม่ปรากฏ (ตราพระครุฑพาหทั้งหมดที่กล่าวนี้อยู่ในราชพิพิธภัณฑ์)

ต่อมาในรัชกาลเดียวกัน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงใช้ตราประทับพระนามด้วยตราอาม ไม่โปรด ตรัสว่า เป็นฝรั่งไป ควรจะใช้ตราพระครุฑพาหประจำตำแหน่งพระเจ้าแผ่นดินอยุธยา โปรดให้สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ทรงเขียนถวายใหม่ และทรงพระราชดำริว่า ไม่ควรมีองค์พระนารายณ์ ควรจะมีแต่ครุฑ จึงจะสมด้วยชื่อพระครุฑพาห สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์รับพระบรมราชโองการไปเขียน ทรงพระดำริเห็นว่า รูปครุฑของเดิมเป็นครุฑจับนาค นาคที่ครุฑจับนั้นเป็นอะไร เป็นอาหารครุฑเท่านั้น ดูตะกลามเต็มที จะไปไหนนิดก็ต้องหิ้วของกินไปด้วย จึงทรงเขียนยกนาคออกเสีย มือที่กางอยู่นั้นให้รำตามแบบครุฑนารายณ์ทรงของเขมร (ดู รูปที่ ๔) ทูลเกล้าฯ ถวาย ก็ชอบพระราชหฤทัย จึงโปรดให้ทำขึ้นใช้ประทับพระปรมาภิไธย ตราดวงนี้อยู่ที่กรมเลขาธิการคณะรัฐมนตรี สำหรับประทับกำกับพระปรมาภิไธยในหนังสือสำคัญทั่วไป (พระราชลัญจกรองค์เดิมที่มีรูปพระนารายณ์ทรงครุฑอยู่จริง ๆ ควรจะเรียกว่า "นารายณ์ทรงครุฑ" เพื่อให้ผิดกันกับพระครุฑพาหองค์ที่ใช้ประทับกำกับพระปรมาภิไธย)