หน้า:พระราชลัญจกร - เสฐียรโกเกศศ - ๒๔๙๓.pdf/41

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๓๒

ตราพระราชสีห์ประจำตำแหน่งสมุหนายกเดิมจึงมาเป็นตราตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ตราพระคชสีห์ประจำตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงกลาโหม ภายหลังเมื่อเปลี่ยนแปลงการปกครองตามระบอบรัฐธรรมนูญ จึงนำเอาตราพระคชสีห์และพระราชสีห์นี้มาประกอบเป็นรูปรักษารัฐธรรมนูญใช้เป็นตราเครื่องหมายตำแหน่งนายกรัฐมนตรี (ดู รูปที่ ๒๕)

ตรากระทรวงมหาดไทย คือ ตราพระราชสีห์ดั่งกล่าวมาแล้ว ตราสำหรับกระทรวงมักมีตราใหญ่ดวง ๑ และตราน้อยดวง ๑ ลางกระทรวงมีตรากลางอีกดวง ๑

ตราใหญ่ใช้สำหรับประทับสารตราเจ้าพระยาจักรีดำเนินกระแสพระบรมราชโองการและการใหญ่ ๆ ทั้งปวงอันเกี่ยวข้องอ้างถึงกระแสพระบรมราชโองการ

ตรากลางเดิมใช้ประจำผนึก และสำหรับผู้แทนเสนาบดีประทับหนังสือถึงหัวเมืองในเวลาเสนาบดีไม่อยู่ ภายหลังไม่ใช้ประจำผนึก เพราะใช้ตรากระดาษสีปิดแทน

ตราน้อยใช้ประทับหนังสือรองเสนาบดีถึงหัวเมืองอันไม่ได้อ้างกระแสพระบรมราชโองการ และสำหรับเสนาบดีพาติดตัวไปราชการหัวเมือง และใช้ประทับหนังสือราชการทั้งปวงในเวลาที่ต้องสั่งต้องทำหรือมีใบบอกเป็นการฉะเพาะตัวเสนาบดีนั้น สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์