นั้น เว้นไว้แต่จะเข้าใจว่า ตรงกับคำที่ว่า ลอยโคมลงน้ำเช่นที่กล่าวมาแล้ว แต่ควรนับว่า เป็นราชประเพณีซึ่งมีมาในแผ่นดินสยามแต่โบราณตั้งแต่พระนครยังอยู่ฝ่ายเหนือ" ต่อไป ทรงอ้างถึงเรื่องนางนพมาศซึ่งมียศเป็นท้าวศรีจุฬาลักษณ์ เป็นพระสนมเอกแต่ครั้งพระเจ้าอรุณมหาราช คือ พระร่วง ซึ่งเป็นพระเจ้าแผ่นดินสยาม ตั้งแต่กรุงตั้งอยู่ ณ เมืองสุโขทัย ได้กล่าวว่านฤดูเดือนสิบสอง เป็นเวลาเสด็จลงประพาสลำน้ำตามพระราชพิธีในเวลากลางคืน พระอัครมเหสีและพระสนามฝ่ายในตามเสด็จในเรือพระที่นั่งทอดพระเนตรการนักขัตฤกษ์ซึ่งราษฎรเล่นในแม่น้ำตามกำหนดปี เมื่อนางนพมาศได้เข้ามารับราชการ จึงได้คิดอ่านทำกระทงถวายพระเจ้าแผ่นดินเป็นรูปดอกบัวและรูปต่าง ๆ ให้ทรงลอยตามสายน้ำไหล และคิดคำขับร้องขึ้นถวาย ให้พระเจ้าแผ่นดินทรงดำริจัดเรือพระที่นั่งเทียบขนานกันให้ใหญ่กว้างสำหรับพระสนมฝ่ายในจะได้ตามเสด็จประพาสได้มาก ๆ ขึ้นกว่าแต่ก่อน.
ข้อความตามพระราชนิพนธ์ที่คัดมานี้ แสดงว่า การลอยกระทงเป็นนักขัตฤกษ์รื่นเริงของคนไทย ไม่ใช่เป็นพระราช
