 | แม่แบบ {{หัวสลับ 2}} ถูกยกเลิกแล้ว กรุณาใช้แม่แบบ {{หัวสลับ}} ทดแทน |
บัดนี้ จะแสดงซึ่งเตโชธาตุแลวาโยธาตุพิการต่อไป จะว่าด้วยเตโชธาตุก่อน อันว่าลักษณะเตโชธาตุชื่อว่า ปรินามัคคีพิการ นั้น คือ ๑ ให้ร้อนในอกในใจ ๒ ให้บวมมือแลเท้า ๓ ให้ไอเปนมองคร่อ ๔ ให้ท้องขึ้นท้องพอง ให้พะอืดพะอม ถ้าจะแก้ ให้เอาผักแพวแดง ๑ โกฎสอ ๑ โกฎเขมา ๑ ชะเอมเทศ ๑ มะขามป้อม ๑ ตะไคร้ต้น ๑ เปราะหอม ๑ รากสวาด ๑ หญ้ารังกา ๑ เอาส่วนเท่ากัน ตำเปนผงละลายน้ำนมโคก็ได้ น้ำร้อนก็ได้ แก้เตโชธาตุชื่อว่า ปรินามัคคีแตก หายแล ฯ
เตโชธาตุชื่อว่า ปริทัยหัคคีพิการ นั้น คือ ให้มือแลเท้าเย็น ชีพจนไม่เดิน ประการหนึ่ง ชีพจรขาดหลัก ๑ ก็ดี ๒ หลักก็ดี บางทีให้เย็นเปนน้ำ แต่ภายในร้อน ให้รดน้ำมิได้ขาด บางทีให้เย็นแล้วให้เหงื่อตกเปนดังเม็ดเข้าโภช ถ้าจะแก้ ให้เอาเขากระบือเผือกเผาไฟ ๑ หน่อแรด ๑ เปลือกหอยขม ๑ เปลือกหอยแครง ๑ เขี้ยวจรเข้ ๑ หวายตะมอยหรือหวายตะค้าก็ได้ ๑ ยาทั้งนี้เผาไฟ แก่นแสมทเล ๑ ผลจันทน์ ๑ หัวแห้วหมู ๑ รากขัดมอน ๑ ยาทั้งนี้เอาสิ่งละส่วน เอากระเทียม ๓ ส่วน พริกไทย ๕ ส่วน ตำเปนผงละลายน้ำร้อน แซกพิมเสน กินขับไฟธาตุให้ร้อนตลอดจนปลายมือปลายเท้าชีพจรเดินได้ตลอดแล ขนานหนึ่ง แก้เสโทพิการ คือ เหงื่อตกนัก ให้ตัดเอาต้นนางกุ่มรุ่น ๆ นั้นมาปอกเปลือกเสีย แล้วจึงขูดเอาเยื่อที่ติดกระดูกนั้น ๑ ผลถั่วพคั่ว ๑ แป้งเหล้า ๑ ดินสอพอง ๑ เทียนดำ ๑ พิมเสนแซกให้มาก ประสมกันเข้าก่อนให้ละเอียด แล้วทาตัวคนไข้ เหงื่อหยุด ตัวก็ร้อนออกมาแล ขนานหนึ่ง แก้กระหายน้ำให้ร้อนภายในแลให้หอบ ท่านให้เอาสังข์หนามเผาไฟ ๑ รากบัวหลวง ๑ ฝุ่นจีน ๑ รังหมาล่าเผาไฟ ๑ ชาดก้อน ๑ ดอกพิกุล ๑ ดอกสาระภี ๑ ดอกบุนนาค ๑ เกสรบัวหลวง ๑ การะบูน ๑ ราก
