หน้า:อธิบายเบ็ดเตล็ดฯ พงศาวดารฯ - ดำรง - ๒๔๖๙.pdf/37

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๒๗

๑๒ สมเด็จพระมหาจักรพรรดิตั้งขุนพิเรนทรเทพเปนพระมหาธรรมราชาไปครองเมืองพิษณุโลก เข้าใจว่าตั้งไปเปนเจ้าครองเมืองตามแบบซึ่งเคยมีมาแต่ก่อน ทำนองเปนพระเจ้าประเทศราช มิใช่เปนรัชทายาท เพราะสมเด็จพระมหาจักรพรรดิมีพระราเมศวรแลสมเด็จพระมหินทราธิราชเปนราชโอรสอยู่ถึง ๒ พระองค์ คงปลงพระทัยให้ใน ๒ พระองค์นี้เปนผู้รับรัชทายาท แต่ไม่ตั้งให้ออกไปครองเมือง เอาไว้ทำราชการในราชธานีทั้ง ๒ พระองค์

ที่สมเด็จพระมหาจักรพรรดิเอาพระราเมศวรกับสมเด็จพระมหินทราธิราชไว้ในราชธานี บางทีจะเปนด้วยเหตุเหล่านี้ คือ ประเพณีที่ตั้งเจ้านายไปครองเมือง แม้เปนประโยชน์อยู่ในเวลากำลังแผ่พระราชอาณาจักร ก็มีข้อเสียสำคัญที่มักเกิดเหตุแย่งชิงราชสมบัติกัน ความจำเปนที่ต้องมีเจ้าปกครองยังมีแต่เมืองพิษณุโลกซึ่งเปนราชธานีฝ่ายเหนือเมืองเดียว จึงตั้งพระมหาธรรมราชาไปครองโดยยกย่องความชอบแลโดยเปนชาวเมืองพิษณุโลก เข้าพระทัยการงารทางนั้นอยู่ หรืออีกอย่างหนึ่ง จะไม่สู้ไว้พระทัยพระมหาธรรมราชานัก ไม่อยากจะแยกกำลังในราชธานีไปให้น้อย จึงเอาสมเด็จพระเจ้าลูกเธอไว้เปนกำลังในราชธานี แต่ก็คงจะได้ตั้งแต่งให้มีกำลังแลพระเกียรติยศขึ้น ไม่ให้พระราชโอรสที่จะรับรัชทายาทเลวกว่าพระราชบุตรเขยเปนแน่ สังเกตดูโดยพระนามที่ตั้งให้เปนพระราเมศวร (เหมือนกับผู้รับรัชทายาทแต่ก่อนมา) พระองค์ ๑ เปนพระมหินทรพระองค์ ๑ น่าเข้าใจว่าจะ