หน้านี้ได้ตรวจสอบแล้ว
เมื่อมะโหรีผู้หญิงร่วงโรยลงครั้งนั้น ผู้ชายบางพวกซึ่งหัดเล่นเครื่องสายอย่างจีน จึงคิดกันเอาซอด้วง ซออู้ จะเข้กับปี่อ้อเข้าเล่นประสมกับเครื่องกลองแขก (สิ่งซึ่งจะอธิบายต่อไปข้างหน้า) เครื่องประสมวงอย่างนี้เรียกกันว่า "กลองแขกเครื่องใหญ่"[1]
ครั้นต่อมา เอากลองแขกกับปี่อ้อออกเสียใช้ทับกับรำมะนาและขลุ่ยแทน เรียกว่า "มะโหรีเครื่องสาย" บางวงก็เติมระนาดและฆ้องเข้าด้วย จึงเกิดมีมะโหรีเครื่องสายผู้ชายเล่นแทนมะโหรีผู้หญิงอย่างเดิมสืบมาจนทุกวันนี้ (ดูรูปที่ ๑๖) ที่ผู้หญิงหัดเล่นก็มีแต่น้อยกว่าผู้ชายเล่น แต่การเล่นมะโหรีเครื่องสายในชั้นหลังมาดูไม่มีกำหนดจำนวนเครื่องเล่น เช่น
- ↑ ข้าพเจ้าได้กล่าวในคำอธิบาย เรื่อง ประชุมบทมะโหรี ที่พิมพ์เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๓ ตามคำบอกเล่าว่า กลองแขกเครื่องใหญ่เกิดมีในรัชชกาลที่ ๓ แต่เมื่อพิจารณาต่อมาเห็นว่า จะเกิดขึ้นในตอนปลายรัชชกาลที่ ๔ ด้วยเมื่อตอนต้นรัชชกาลที่ ๕ ยังถือกันว่า เป็นของเกิดมีขึ้นใหม่.
๒
