หน้า:เทศาภิบาล - ดำรง - ๒๔๙๘.pdf/50

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ยังไม่ได้พิสูจน์อักษร
๔๕

ประสงค์ไม่ได้ จึงรอมาดังเล่าแล้วข้างต้นนิทานเรื่องนี้ ถึงกระนั้น ก็ได้โปรดให้เริ่มรวมหัวเมืองเข้าเป็นมณฑล มีข้าหลวงใหญ่อยู่ประจำหลายมณฑล

เมื่อทรงตั้งข้าพเจ้าเป็นเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย หัวเมืองขึ้นกระทรวงมหาดไทยมีมณฑลลาวเฉียง ซึ่งภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น มณฑลพายัพ เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ (พุ่ม ศรีไชยันต์) เมื่อยังเป็นเจ้าพระยาพลเทพ ว่าที่สมุหพระกลาโหม เป็นข้าหลวงใหญ่อยู่ที่เมืองเชียงใหม่ มณฑลหนึ่ง มณฑลลาวพวน ซึ่งภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น มณฑลอุดร กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม เมื่อยังเป็นกรมหมื่น และเป็นเสนาบดีกระทรวงวัง เป็นข้าหลวงใหญ่อยู่ ณ เมืองหนองคาย มณฑลหนึ่ง มณฑลลาวกาว ซึ่งภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น มณฑลอีสาน กรมหลวงพิชิตปรีชากรเป็นข้าหลวงใหญ่อยู่ ณ เมืองนครจำปาศักดิ์ มณฑลหนึ่ง มณฑลลาวกลาง คือ เหล่าหัวเมืองซึ่งยังถือกันมาจนสมัยนั้นว่า เป็นเมืองลาวอันอยู่ในระหว่างเมืองนครราชสีมากับแดนมณฑลลาวพวนและลาวกาว กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ เมื่อยังเป็นกรมหมื่น เป็นข้าหลวงใหญ่อยู่ ณ เมืองนครราชสีมา มณฑลหนึ่ง ขึ้นอยู่ในกระทรวงมหาดไทยทั้ง ๕ มณฑล หัวเมืองซึ่งขึ้นอยู่ในกระทรวงกลาโหมก็ได้รวมหัวเมืองทางฝ่ายทะเลตะวันตกเข้าเป็นอย่างมณฑลเพื่อการเก็บผลประโยชน์แผ่นดินอีกมณฑลหนึ่ง เวลาเมื่อข้าพเจ้าเป็นเสนาบดีกระทรวง