สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระคุณธรรมอันมหาประเสริฐซึ่งทรงตั้งพระราชหฤไทยหวังจะทํานุบำรุงพระราชอาณาจักรแลไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินให้อยู่เย็นเปนสุขแลเจริญรุ่งเรืองขึ้นจึงได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดการบ้านเมืองแลโปรดให้ตัวฉันออกมาตรวจจัดราชการสนองพระเดชพระคุณในครั้งนี้ ขออานิสงษ์จงเปนผลอันสำเร็จสมดังพระบรมราชประสงค์จงทุกประการ
มาพระปฐมคราวนี้ ได้เอาเปนธุระสืบค้นของโบราณ ได้พระพิมพ์หลายรูป พิเคราะห์ดูรูปพระพิมพ์เปนทํานองฮินดูคล้ายกับที่ได้ในแหลมมลายู แลได้ไปพิจารณาดูศิลาจําหลักที่ตั้งไว้ในลานพระปฐม ท่วงที่ฝีมือคล้ายกับที่มีในเกาะชะวา พอเปนพยานในความสันนิถานได้อย่างหนึ่งว่าพระปฐมเจดีย์ชาวมัชฌิมประเทศคงจะเปนผู้สร้างหรือเปนครูให้สร้าง แต่เทวรูปที่ขุดได้เปนเทวรูปอย่างเดียวกับเขมร เหมือนกับที่มีในเมืองสรรค์ เมืองสิงห์ แลเมืองนครราชสิมา ตลอดจนเมืองเขมร นึก ๆ ดูเห็นว่าบางทีเมื่อครั้งยังถือสาสนาพราหม เมืองเหล่านั้นจะเกี่ยวข้องกับเมืองเขมรอย่างใดอย่างหนึ่ง มาต่างกันเมื่อชั้นถือพระพุทธ
