หน้า:โฉมหน้าศักดินาไทย (9th ed).pdf/118

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ยังไม่ได้พิสูจน์อักษร
จิตร ภูมิศักดิ์  ๑๔๕ 

นักองค์เองซึ่งเป็นเจ้ากรุงกัมพูชาขึ้นใหม่ จึงมีพระราชดำรัสขอเขตแดนเมืองพระตะบอง เสียมราฐให้เจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ (แบน) เป็นผู้สำเร็จราชการขึ้นตรงต่อกรุงเทพฯ นักองค์เองก็ยินดี (??) ถวายตามพระราชประสงค์ เจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ (แบน) จึงได้เป็นผู้สำเร็จราชการเมืองพระตะบอง และเป็นต้นตระกูลวงศ์เจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ (ชุ่ม) ซึ่งได้สำเร็จราชการเมืองพระตะบองสืบมา"๗๔

นี่เป็นหลักฐานเพียงบางส่วนเท่าที่หาได้จากเอกสารอันกระท่อนกระแท่นของเรา และก็เพราะเรามีเอกสารเหลืออยู่น้อยนี้เองจึงทำให้เรามองไม่ค่อยเห็นกระจ่างชัดนักว่าเราได้เคยมีการมอบที่ดินให้แก่กันจริงจังในครั้งใดเท่าใด และบางทีก็มองไม่เห็นว่า จะมอบให้แก่กันอย่างไร แต่อย่างไรก็ดี ถ้าหากเราจะหันไปมองดูในประวัติศาสตร์ต่างประเทศที่มีการเก็บรักษาเอกสารไว้อย่างครบถ้วน เราก็จะมองเห็นได้ชัดถึงระบบการแจกจ่ายที่ดิน เช่น การแจกจ่ายที่ดินในประเทศต่างๆ แถบอเมริกาใต้ ในสมัยที่ลัทธิอาณานิคมของสเปนกำลังขยายอิทธิพลออกไป (คริสต์ศตวรรษที่ ๑๖)

ในสมัยนั้น เมื่อสเปนรุกรานพวกอินเดียนแดงและครอบครองดินแดนกว้างใหญ่ทางอเมริกาใต้ไว้ได้แล้วกษัตริย์สเปนผู้เป็นเจ้าที่ดินใหญ่ (Suzerain) ก็ประทานที่ดินให้แก่ขุนศึกทั้งหลายที่มีความดีความชอบเพื่อปกครองแสวงหาผลประโยชน์ส่งไปเป็นส่วนแบ่งถวาย กอร์เตส (Cortes) ได้รับพระราชทานเมือง ๒๒ เมือง เนื้อที่ประมาณ ๒,๕๐๐ ตารางไมล์ มีชาวอินเดียนแดงติดที่ดินเป็นเลกในสังกัด ๑๑๕,๐๐๐ คน นี่เป็นสามนตราช (Vassal) หนึ่ง, ปิสซาโร (Pizarro) ได้ที่ดินขนาดเดียวกัน ซ้ำยังได้รับบรรดาศักดิ์เป็น Marques de la Conquista อีกด้วย จํานวนชาวอินเดียนแดงติดที่ดินเป็นเลกของปิสซาโรมีจํานวน ๑๐๐,๐๐๐ คน พวก