เป็นประโยชน์อันใดคุ้มค่าเหนื่อย สู้นั่งว่าภาษีอากรไม่ได้"๑๐๘ อีกอย่างหนึ่งกรมนี้ มีผลประโยชน์น้อยกว่ากรมอื่นๆ "คนดีๆ จึงไม่ใคร่จะมี มีแต่คนที่หาผลประโยชน์อย่างอื่นไม่ได้แล้วจึงหันมาหาผลประโยชน์ในทางนี้"
ฝ่ายพวกที่บังเอิญได้ว่าการกรมท่าอันเกี่ยวกับการค้าขายเข้าออก พวกนี้เหมือนหนูตกถังข้าวสาร นั่งเสวยทั้งค่าธรรมเนียม ทั้งของกำนัล ทั้งฉ้อโกงเบียดบัง พวกที่ว่าการคลังก็เช่นเดียวกัน ได้รับค่าธรรมเนียมประมูล ได้รับของกำนัลอย่างฟุ่มเฟือย ดูเป็นของธรรมดาๆ เสียเต็มที (หน้า ๔๐-๔๑)
ทางฝ่ายกรมนาก็นอนเสวยค่าธรรมเนียมออกใบโฉนดนา โฉนดสวน ออกใบจอง เท่านั้นยังไม่พอ "ยังคงต้องเป็นธุระอีก ๒ อย่างที่เต็มใจทำ คือจัดซื้อข้าวขึ้นฉาง จ่ายข้าวในราชการทั้งปวงอันเป็นช่องทางที่จะหาเศษหาเลยได้ และตั้งข้าหลวงเสนาออกไปเก็บเงินค่านา การที่จะเก็บค่านาจะได้ถ้วนฤๅไม่ได้ถ้วนถี่ประการใดไม่ได้ตรวจสอบสวนอันใด เป็นแต่ผู้รับเงินส่งคลังอย่างเดียว ง่ายกว่าเป็นเจ้าจำนวนภาษีอากร เพราะไม่ต้องรับผิดชอบในเงิน ที่จะได้มามากฤๅน้อยเท่าใดเป็นกำหนดแน่นอน ด้วยข้าหลวงเสนาก็ไม่ได้มาว่าประมูลเหมือนเจ้าภาษีนายอากรอื่นๆ กรมนาเกือบจะว่าไม่ต้องรับผิดชอบอันใดในกรมของตัว แลไม่ต้องทำการหนักอันใด เป็นแต่ผู้ที่จะได้ผลประโยชน์ดีกว่ากรมอื่นๆ ทั้งสิ้น" (หน้า ๑๒)
คราวนี้กรมเมืองผู้อาภัพ มีค่าธรรมเนียมน้อยแต่ก็ต้อง "ตะเกียกตะกายหาผลประโยชน์แข่งกรมอื่นๆ" นี่เป็นของธรรมดาแต่ "ครั้นจะหาโดยตรงๆ ก็ไม่ได้ทันอกทันใจ จึงต้องหาไปตามแต่จะได้ ต้องตกไปในทางทุจริต" (หน้า ๙-๑๐)
พวกศักดินามักจะอวดอ้างเสมอว่า ในสมัยศักดินาไม่มีการ
