พระยาปาจิณบุรี[1] แลพระยาพระเขมร พร้อมกันเห็นว่า ความข้อนี้สิ้นปัญญาแล้ว จึ่งต้องยอมทำหนังสือสัญญากับฝรั่งเศส แต่ใจข้าพระพุทธเจ้ามีความซื่อสัตย์สุจริตจงรักภักดีต่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมาแต่เดิมอย่างไร ก็คงอยู่ตามเดิม คิดจะให้ได้คงอยู่เป็นข้าสำหรับพระบารมีต่อไปจนสิ้นชีวิต มิได้มีจิตผันแปรสิ่งใดเลย แล้วแต่จะทรงพระกรุณาโปรด พระยาราชวรานุกูลฯ แม่ทัพ ปรึกษากับข้าพระพุทธเจ้าว่า ครั้งนี้ ข้าพระพุทธเจ้ายอมทำหนังสือสัญญากับฝรั่งเศสแล้ว ในกรุงเทพฯ ก็มีพระเดชพระคุณมากกับเจ้านายพระยาพระเขมรสืบ ๆ มาแต่โบราณจนถึงกาลทุกวันนี้ เจ้านายผู้ครองแผ่นดินเมืองเขมรสืบ ๆ มาแต่ก่อนได้พึ่งพระบารมีในกรุงเทพฯ มากกว่าข้างญวน ฤๅได้พึ่งญวนมากกว่ากรุงเทพฯ ประการใดก็ให้ข้าพระพุทธเจ้าพระยาพระเขมรตรวจดูในพงศาวดารเมืองเขมร ข้าพระพุทธเจ้าเรียนพระยาราชวรานุกูล แม่ทัพ ว่า พงศาวดารเมืองเขมรเมื่อบ้านเมืองเกิดจลาจลในครั้งนี้ พงศาวดารก็เสื่อมหมดแล้ว พระยาราชวรานุกูลฯ แม่ทัพ ว่า ได้คัดสำเนาพงศาวดารเมืองเขมรจากกรุงเทพฯ ออกมาให้ข้าพระพุทธเจ้า พระยาพระเขมร อ่านดู จะได้ทราบว่า ในกรุงเทพฯ มีคุณมาก ฤๅเจ้าเมืองญวนมีคุณมาก แล้วข้าพระพุทธเจ้ากับพระยาพระเขมรได้ทราบความ เห็นว่า กรุงเทพฯ มีคุณกับเจ้าเมืองเขมรมาทุก ๆ ครั้ง แลเจ้าเมืองซึ่งแปรใจไปพึ่งญวนครั้งใด ญวนก็ข่มขี่ย่ำยีเอาแต่ประโยชน์ทุกครั้งมา จนถึงครั้งนักองค์จัน พระอุทัยราชาธิราช พระยาพระเขมรทั้งปวงย่อมทราบแล้ว แล้วพระยาราชวรานุกูลฯ แม่ทัพ แจ้งความกับข้าพระพุทธเจ้า พระยาพระเขมร ว่า แต่ก่อน เมืองเขมรเป็นเมืองอยู่ในระหว่างกรุงเทพฯ กับ
- ↑ ชื่อ นก น้องเจ้าพระยายมราช ครุฑ
