เป็นแผ่นดินกัมพูชาต่อกันกับแผ่นดินมอญที่เรียกว่า เปกูหงษาวดี แผ่นดินไทยฝ่ายเหนือก็ยังต้องเสียส่วยส่งบรรณาการแก่เมืองเขมรอยู่ เมืองเขมรในครั้งนั้น พระนครทม ที่เรียกอีกคำหนึ่งว่า พระนครหลวง เป็นเมืองหลวงของเขมร ว่า สร้างแต่ครั้งแผ่นดินเจ้าเขมรชื่อ พระเจ้าประทุมสุริยวงศ์ กว่า ๑,๐๐๐ ปีเศษมาแล้ว ภายหลัง อำนาจเจ้าแผ่นดินในวงศ์นั้นเสื่อมไปในประเทศแผ่นดินเขมรนั้นเอง เมืองไกล ๆ ก็ตั้งตัวเป็นใหญ่เป็นเจ้าแข็งเมืองขึ้นในที่ต่าง ๆ แล้วก็รบพุ่งกัน ด้วยเหตุนั้น จึงได้ยินเรื่องแต่โบราณว่า เมืองศรีอยุธยาเดิมก็ดี เมืองลพบุรีก็ดี เมืองไชยศรีก็ดี ก็ได้มีผู้ตั้งตัวเป็นเจ้ายกยศเป็นพระมหานครทุกเมืองก่อนแต่ ๗๐๐–๘๐๐ ปีภายหลังแต่นี้ขึ้นไป ครั้นภายหลังก่อนแต่บัดนี้ขึ้นไปในระหว่าง ๖๐๐–๗๐๐ ปีนั้น สมเด็จพระร่วง ทรงพระนามว่า สมเด็จพระเจ้าอรุณราช เป็นพระเจ้ากรุงสยามฝ่ายเหนือ เสด็จคอรบครองเมืองสุโขทัย เมืองศรีสัชนาลัย ที่เรียกว่า เมืองสวรรคโลก ได้มีอำนาจเอาไชยชนะตลอดลงมาจนกระทั่งถึงชายทะเล จนถึงเมืองนครศรีธรรมราชก็ต้องมาเป็นเมืองออกถวายบรรณาการแก่กรุงสุโขทัย กรุงศรีสัชนาลัย ได้ความว่า ครั้งนั้น สมเด็จพระเจ้าอรุณราชได้ตั้งแข็งเมืองไม่ยอมอ่อนน้อมเสียส่วยแก่เมืองเขมร เพราะได้กระด้างกระเดื่องต่อเมืองเขมรแต่ครั้งพระเจ้าธรรมาโศกราช ผู้สมเด็จพระบิดาสมเด็จพระร่วงนั้น มาแล้ว ฝ่ายเขมรก็มีอำนาจอ่อนมานานแล้ว หาอาจทำประการใดได้ไม่ ถึงแผ่นดินเขมรที่มาเป็นส่วนฝ่ายใต้ของแผ่นดินไทยนั้นก็แข็งเมืองแก่เมืองหลวงพระนครทมนั้นมาเสียนานแล้ว ต่อภายหลัง สมเด็จพระร่วงได้เสวยสมบัติเป็นสมเด็จพระเจ้าอรุณราชแล้ว จึงได้ไชยชำนะประเทศของเมืองเขมรที่แข็งเมืองแก่เมืองหลวงนครทมอยู่นั้นมาอยู่ในอำนาจ ด้วยเหตุนี้ จึงไม่ได้เป็นศึกกับเมืองหลวง
