 | แม่แบบ {{หัวสลับ 2}} ถูกยกเลิกแล้ว กรุณาใช้แม่แบบ {{หัวสลับ}} ทดแทน |
ต่อความสงบเรียบร้อย" ฯลฯ ดังนั้น คงไม่ผิดถ้าจะกล่าวเหมือนที่อูเอฮาระ[1] กล่าวว่า "รัฐธรรมนูญญี่ปุ่นมิได้ให้หลักประกันอย่างสมบูรณ์ในเรื่องสิทธิและเสรีภาพของพลเมือง"[2] เขายังกล่าวอย่างค่อนข้างแข็งขันว่า
"ว่ากันตามจริง รัฐธรรมนูญส่วนที่เกี่ยวข้องกับสิทธิและเสรีภาพของประชาชนนั้น เป็นเพียงผักชีโรยหน้า ตราบที่รัฐบาลไม่จำต้องรับผิดชอบต่อประชาชน"[3]
อีกแง่หนึ่ง ก็ต้องยอมรับกันว่า ในช่วง 25 ปีแรกแห่งลัทธิรัฐธรรมนูญนิยมในญี่ปุ่นนั้น ได้มีการตรากฎหมายเพื่อขยายสิทธิและเสรีภาพของประชาชนจนก่อให้เกิดความก้าวหน้าอย่างใหญ่หลวง ถ้าท่านผู้อ่านจะกรุณาอุตส่าห์หันกลับไปมองบทวิจารณ์การประชุมทั้ง 36 สมัยของสภานิติบัญญัติแล้ว ท่านจะเห็นได้เองว่า ข้อความนี้จริงแท้แน่นอน ท่านพึงสังเกตเป็นพิเศษว่า ในการประชุมสมัยที่ 13 และ 14 นั้น ได้บรรลุสิ่งใดในทางที่ขยายสิทธิและเอกสิทธิ์ของประชาชนบ้าง และความล้ำหน้าในเรื่องนี้ก็เป็นหลักประกันอย่างหนึ่งซึ่งเป็นความก้าวหน้าอันยิ่งใหญ่กว่าเดิมนักภายใต้เงื่อนไขที่ก่อคุณประโยชน์ให้มากขึ้น ๆ ในตลอดเส้นทางแห่งการปกครองของประชาชน แม้สิ่งทั้งหลายที่ได้บรรลุมานี้จะยังห่างไกลจากความน่าพึงพอใจอยู่ตาม ทว่า ในการตีค่าสิ่งเหล่านั้น เราต้องระมัดระวังที่จะไม่ตัดสินไปตามมาตรฐานแนวคิดเรื่องสิทธิและเอกสิทธิ์ของปัจเจกบุคคลแบบแองโกล-แซกซัน ถ้าจะให้ยุติธรรม ก็ต้องเทียบญี่ปุ่นในปี 1915 เข้ากับญี่ปุ่นในปี 1890 เท่านั้น ผู้เขียนเคยใช้ชีวิตอยู่ในญี่ปุ่น (ที่มิโตะ) ในตอนประกาศใช้รัฐธรรมนูญ (ปี 1889) และในคราวประชุมสภานิติบัญญัติเป็นครั้งแรก (ปี 1890) และผู้เขียนรับรองได้จากข้อสังเกตการณ์และประสบการณ์ส่วนตัวว่า ในช่วง 25 ปีมานี้ ได้เกิดความก้าวหน้าในการขยายสิทธิและเสรีภาพของบุคคลเป็นแน่
