อรรถกถา ทุกขนิโรธสูตร
- อรรถกถาทุกขนิโรธสูตรที่ ๓
- พึงทราบวินิจฉัยในทุกขสูตรที่ ๓ ต่อไป.
- บทว่า ทุกฺขสฺส ได้แก่วัฏทุกข์ ทุกข์คือความเวียนว่ายตายเกิด. เหตุ
เกิดในบทว่า สมุทยํ มี ๒ อย่างคือ เหตุเกิดที่เป็นชั่วขณะ ๑ เหตุ
เกิดคือปัจจัย ๑. ภิกษุแม้เห็นเหตุเกิดคือปัจจัย ก็ชื่อว่าเห็นเหตุเกิดที่เป็น
ไปชั่วขณะ ถึงเห็นเหตุเกิดที่เป็นไปชั่วขณะ ก็ชื่อว่าเห็นเกิดคือปัจจัย.
ความดับในบทว่า อฏฺฐงฺคโม มี ๒ อย่างคือ ความดับสนิท ๑ ความดับ
คือการแตกสลาย ๑. ภิกษุแม้เห็นความดับสนิท ก็ชื่อว่าเห็นความดับคือการ
แตกสลาย ถึงเห็นความดับคือการแตกสลาย ก็ชื่อว่าเห็นความดับสนิท.
บทว่า เทเสสฺสามิ ได้แก่ เราจักแสดงความเกิดและความดับ ซึ่งชื่อว่าความ
บังเกิดและความแตกแห่งวัฏทุกข์นี้. อธิบายว่า พวกเธอจงฟังเหตุเกิดและ
ความดับนั้น. บทว่า ปฏิจฺจ ได้แก่ เพราะความประชุมแห่งธรรม ๓
ประการ จึงเกิดผัสสะ เพราะทำให้เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจนิสสยปัจจัยและ
อารัมมณปัจจัย. บทว่า อยํ โข ภิกฺขเว ทุกฺขสฺส สมุทโย ได้แก่
นี้ชื่อว่าเป็นความบังเกิดแห่งวัฏทุกข์. ข้อว่า อฏฺฐงฺคโม แปลว่า ความแตก
สลาย. วัฏทุกข์ย่อมเป็นอันถูกทำลายแล้ว หาปฏิสนธิมิได้ ด้วยประการ
ฉะนี้แล.
- จบอรรถกถาทุกขนิโรธสูตรที่ ๓
