ประชุมกฎหมายประจำศก/เล่ม 4/ภาค 1/ตอน 2/เรื่อง 2
กฎให้ไว้แก่พระสุรัศวดีซ้ายขวาในนอกให้กฎหมายบอกแก่เจ้าพระยาแลพระยาพระหลวงเมืองเจ้าราชนิกูลขุนหมื่นพันทนายฝ่ายทหารพลเรือนชาวที่มหาดเล็กขอเฝ้าเจ้าต่างกรมหากรมมิได้กรมฝ่ายหน้าฝ่ายใน แลข้าหลวงกรมพระราชวังบวรสถานมงคล ผู้รักษาเมืองฝรั่งกรมการหัวเมืองเอกโทตรีจัตวาปากใต้ฝ่ายเหนือ แลอาณาประชาราษฎรทั้งปวงจงทั่ว ด้วยพระบาทสมเด็จบรมธรรมิกราชาธามาธิราชภาษกรวงษ์องค์วรามหาสุมมติเทวราชบรมนารถบพิตร พระพุทธเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงคุณธรรมอนันตวิรียาธิโพธาภีรัต กอบด้วยปรมัดถมหากรุณาปรีชาญาณ เสด็จออกณพระที่นั่งบุษบกมาลามหาจักรพรรดิ์พิมานโดยสถานอุตราพิมุข พร้อมด้วยเสวกามาตย์โหราราชกระวีมลตรีมุขมาตยาปโรหิตาจารย์ทูลลอองธุลีพระบาทโดยอันดับ จึงทรงพระราชดำริไปทางธรรมสุจริตตามบุราณราชประเพณีว่า บุคคลทั้งปวงอันเกิดมาในสังสารวัฏทุกวันนี้ ที่มีสติปัญญาอุตส่าห์กระทำกสิกรรมวานิชกา⟨ร⟩ เสะแสวงหาทรัพย์ตามสมควรกำลังแลวิชาปัญญาคณานุรูปเป็นสัมมาอาชีวะเลี้ยงชีวิตโดยสุจริตนั้นน้อย ที่เป็นพาลปันทปัญญาคบหาพวกเพื่อนกระทำทุจริตคิดตั้งบ่อนชนนกชนไก่เล่นปลากัดกอบด้วยอุบายเอาทรัพย์มาเลี้ยงชีวิตเป็นมิจฉาชีวะนั้นมีมากชุกชุมขึ้นกว่าแต่ก่อน เมื่อพิเคราะห์ดูคนเลี้ยงนกสิชมภู นกคุ้ม นกกระทา แลผู้เลี้ยงปลากัดทั้งนี้ มีแต่จะสระสมกองกรรม์ปาณาติบาต ต้องฆ่าปลากัดจังหวีดตักแตนปรนนกคุ้มนกกระทา พวกที่เลี้ยงปลาเที่ยวหาลูกน้ำฆ่าปลาหมอแลเอาไข่ให้ปลากัดกินเป็นอาจิณ กรรมกระทำบาปใส่ตัวเป็นนิจ แล้วมิหนำซ้ำ คิดกลโกหกเมื่อจะพนันชนนกชนไก่เล่นปลากัดกอบด้วยอุบายล่อลวงพูดจาลักลอบใส่เกลือใส่น้ำมันว่านยาเบื่อเมา พวกชนไก่เอามีดผูกแอบเท้าให้ชนถึงสิ้นชีวิต บางทีผ่าศีร์ษะไก่ใช้โลหิตเย็บตาถ่วงหูให้สู้ให้ชนจนถึงตาย หมายแต่จะเอาชนะ หามีหิริโอตัปปะสดุ้งกลัวอายบาปไม่ กลับดีใจโดยโลภได้ทรัพย์มาก อวดบุตรภรรยาคณาญาติเลี้ยงชีวิตเป็นอณาประโยชน์ มิได้เกรงพระราชอาญาทุกข์โทษฝ่ายพุทธจักรอาณาจักร บางพวกก็ชักชวนพระสงฆ์สามเณรเลี้ยงปลาเล่นปลาพาให้เสียศรัทธากิจวัด กำเริบใจมิได้เล่าเรียนพระปริยัติธรรมอันเป็นอายุศม์พระพุทธศาสนา จะให้ศีลสิกขาเสร้าหมองต้องครุกาบัดอันใหญ่ จำพวกนี้ดับจิตต์แล้วก็ไปตกในมหานรก นายนิริยบาลลงทัณฑกรรมกระทำโทษทนทุกขเวทนาโดยสาหัสช้านาน ครั้นพ้นจากนรกแล้ว ก็มาบังเกิดเป็นเปรตถือตระบองเหล็กลุกเป็นเปลวไฟ ถ้อยทีถ้อยตีกันเป็นนิจ เพราะเศษผลที่ตนชนนกชนไก่เล่นปลากัดให้ผิดพระราชกำหนดกฎหมายห้ามปรามเก่าใหม่ แลมิได้เห็นโทาภายในอนาคตประจุบัน เหตุดังนั้น พระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าอยู่หัวกอบด้วยพระมหากรุณาตั้งพระทัยที่จะให้พวกอณาประชาราษฎรแลข้าทูลลอองธุลีพระบาทละความชั่วให้รู้โทษตัวเสียละพยศอันร้าย พระราชฤทัยหมายจะให้ถือสัตย์รักษาศลบำเพ็ญทานทำการกุศล จะได้นำตนไป[หน้าผิดพลาด][หน้าผิดพลาด]สู่สถาขติภูมิภายหน้า จึงมีพระราชโองการมารพระบัณฑูรสุรสิงหนารถดำรัสเหนือเกล้าเหนือกระหม่อมสั่งว่า แต่นี้สืบไป ห้ามอย่าให้ผู้ใดเล่นชนไก่แลเลี้ยงนกสีชมภู นกคุ้ม นกกระทา แลเลี้ยงปลากัดไว้เป็นอันขาดทีเดียว แลให้กระทำตามพระราชกำหนดกฎหมายนี้จงทุกประการ ถ้าผู้ใดมิฟังยังเล่นชนไก่แลเลี้ยงนกสีชมภู นกคุ้ม นกกระทา เลี้ยงปลากัดต่อไปอีก จับได้แลมีผู้ร้องฟ้องพิจารณาเป็นสัจ ให้ลงพระราชอาญาเฆี่ยนสามยก แล้วให้เอากรงนกขวดปลาคาแขวนคอจำคอประจานรอบตลาดสามวัน แลให้ร้อยแขวงกรมการนายบ้านนายอำเภอประกาศป่าวร้องอณาประชาราษฎรจงทั่ว
กฎให้ไว้ณวันอาทิตย์ เดือนเก้า แรมสิบสี่ค่ำ ปีมะแม ตรีศก
