หน้า:พระราชพงษาวดาร ฉบับพระราชหัดถเลขา ภาค ๒ (๒๔๕๕) b.pdf/148

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๑๑๑

ลุศักราช ๑๐๔๔ ปีจอ จัตวาศก ขณะนั้น เจ้าพระยาเสวตรกุญชรบรมคเชนทรฉัททันต์นั้นป่วยลงถึงแก่อนิจกรรม สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระโทมนัศอาไลยในพระยาช้างเผือกนั้นเปนอันมาก จำเดิมแต่นั้นมา ก็มิได้สบายพระไทยเลย จนทรงพระประชวรลงในปีนั้น แลพระโรคนั้นก็หนักลง จะทรงนั่งว่าราชการมิได้ ลำบากพระไทยนัก จึงมีพระราชโองการตรัศเหนือเกล้าเหนือกระหม่อมโปรดให้พระเพทราชาว่าราชการแทนพระองค์ แลพระเพทราชาก็ไปว่าราชการอยู่ณตึกพระเจ้าเหาพร้อมด้วยท้าวพระยาเสนาบดีมุขมนตรีทั้งหลายเปนอันมาก แลให้มีตราไปทุกหัวเมืองให้เจ้าเมืองกรมการจัดแจงตรวจตราเลขหัวเมืองให้พร้อมไว้ แล้วให้ขัดด่านทางทุก ๆ ตำบล เกฦๅกกฤติศัพท์ซึ่งทรงพระประชวรนั้นจะเลื่องฦๅไป หมู่อรินราชไพรีรู้แล้วจะกำเริบยกมาย่ำยีบีฑาในแว่นแคว้นเรา แลให้ตรวจตราตระเวนรักษาด่านแดนระวังการศึก แลพระเพทราชาว่าราชการครั้งนั้นโดยสุจริต จะได้คิดสิ่งใดสิ่งหนึ่งนั้นหามิได้ อยู่มาวันหนึ่ง หลวงสรศักดิ์เข้าไปในพระราชวัง มิได้ไปฟังราชการณตึกพระเจ้าเหา แลไปนั่งอยู่ณทิมดาบ จึงเห็นสมิงพระตบะผู้เฒ่า ก็เรียกให้เข้ามานั่งในที่นั้น แลสนทนากันด้วยกิจอื่น ๆ เปนอันมาก แล้วจึงถามสมิงพระตบะว่า อย่างธรรมเนียมข้างรามัญประเทศ ถ้าพระเจ้าแผ่นดินทรงพระประชวรหนักจะถึงกาลทิวงคต แลพระราชบุตรพระราชนัดดาวงศานุวงษ์แลเสนาบดีจะคิดเอาราชสมบัตินั้นทำอย่างไร จึงสมิงพระตบะก็บอกว่า อย่างธรรมเนียมข้างรามัญประเทศ ถ้าพระมหากระษัตริย์ทรงพระประชวรหนักจะสวรรคต แลผู้ใดจะคิดเอาราชสมบัตินั้นก็เร่งจัดแจงตระเตรียมผู้คนเครื่องสาตราวุธให้พร้อม