หน้า:พระราชพงษาวดาร ฉบับพระราชหัดถเลขา ภาค ๒ (๒๔๕๕) b.pdf/243

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๒๐๖

ครั้นถึงคลองมหาไชย จึงให้ฝรั่งเศสส่องกล้องแก้วดูให้ตรงปากคลอง ปักกรุยเปนสำคัญ ทางไกล ๓๔๐ เส้น ขุดที่ก่อนนั้นได้ที่แล้ว ๖ เส้นเศษ ยังไม่แล้วนั้นมากถึง ๓๔๐ เส้น ให้ขุดคลองฦก ๖ ศอก กว้าง ๗ ศอกเท่าเก่า เกณฑ์กันเปนน่าที่คน ๓ หมื่นเศษ ขุด ๒ เดือนเศษจึงแล้ว พระราชสงครามกลับมาเฝ้ากราบทูลพระกรุณาให้ทราบทุกประการ สมเด็จพระเจ้าแผ่นดินได้ความทราบ ทรงพระปีติปราโมทย์ จึงตรัศว่า พระราชสงครามให้เปนพระยาราชสงคราม แล้วพระราชทานเจียดทองเสื้อผ้าเงินตราเปนอันมาก คลองนั้นชื่อ คลองมหาไชย ตราบเท่าทุกวันนี้.

ในปีขาล จัตวาศกนั้น ทรงพระกรุณาโปรดให้พระธนบุรีเปนแม่กองเกณฑ์ไพร่พล[1] คนหัวเมืองปากใต้ได้คนหมื่นเศษ ให้ขุดคลองเกร็ดน้อยลัดคุ้งบางบัวทองนั้นอ้อมนัก ขุดลัดตัดให้ตรง พระธนบุรีรับสั่งแล้วถวายบังคมลามาให้เกณฑ์คนไพร่พล[2] ในบรรดาหัวเมืองปากใต้ได้คนหมื่นเศษ ให้ขุดคลองเกร็ดน้อยนั้นฦก ๖ ศอก กว้าง ๖ วา ยาวทางไกลได้ ๒๙ เส้นเศษ ขุดเดือนเศษจึงแล้ว พระธนบุรีนั้นจึงกลับมากราบทูลพระกรุณาให้ทราบทุกประการ.

ในปีเถาะ เบญจศกนั้น พระเจ้าอยู่หัว[3] ทั้งสองพระองค์เสด็จพระราชดำเนินไปประพาศโพนช้างป่าหัวเมืองนครนายกฝ่ายตวันออก ในเพลาราตรีนั้นเดือนหงาย เสด็จไปไล่ช้างเถื่อน พระจันทร์เข้าเมฆ 


  1. เดิมว่า พลนิกาย
  2. เดิมว่า พลนิกาย
  3. เดิมว่า บรมกระษัตริย์