หนังสือพงษาวดารฉบับนี้ หลวงประเสริฐอักษรนิติ์ (แพ เปรียญ) ไปได้มาจากบ้านราษฎรแห่งหนึ่ง เอามาให้แก่หอสมุดวชิรญาณเมื่อณวันที่ ๑๙ มิถุนายน ร,ศ, ๑๒๖
ได้อ่านดูหนังสือพงษาวดารฉบับนี้ ได้ความว่า เรียบเรียงไว้แต่เมื่อจุลศักราช ๑๐๔๒ ในแผ่นดินพระนารายน์ ข้อความคล้ายกับพงษาวดารย่อตอนต้นฉบับกรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส แต่ฉบับนี้มีข้อความแปลกและต่างไปหลายแห่ง บางแห่งเห็นว่าเปนหลักถานจะถูกต้องดีกว่าพงษาวดารฉบับอื่นที่ได้เห็นแล้ว ยกตัวอย่างดังตอนแผ่นดินพระบรมไตรโลกนารถ พงษาวดารฉบับอื่นว่า เสวยราชสมบัติอยู่ณกรุงเก่า ทรงสร้างวิหารวัดจุฬามณี แล้วเสด็จออกทรงผนวชอยู่ที่วัดนั้น ๘ เดือนจึงลาผนวช ความข้อนี้ได้ค้นคว้าหาวัดจุฬามณีในกรุงเก่ากันนักแล้วยังไม่ได้ความว่าวัดจุฬามณีอยู่ที่ไหนจนทุกวันนี้ มาได้ความตามพงษาวดารฉบับนี้ว่า พระบรมไตรโลกนารถเสด็จขึ้นไปครองราชสมบัติอยู่ณเมืองพิศณุโลก สร้างวิหารวัดจุฬามณีที่นั่น ทรงผนวชที่นั่น และสวรรคตที่นั่น วัดจุฬามณีที่เมืองพิศณุโลกมีจริง ๆ ด้วย จึงเห็นว่าเปนหลักถานอยู่อย่างหนึ่ง ยังอิกแห่งหนึ่งซึ่งควรจะสังเกตในเรื่องศึกพระเจ้าหงษาวดีครั้งแผ่นดินพระมหาจักรพรรดิ์ พงษาวดารฉบับอื่นไม่มีพระนามพระเจ้าหงษาวดี ทำให้เข้าใจว่า พระเจ้าหงษาวดีที่มาตีกรุงเก่า
