กฎหมายลักษณผัวเมีย/เรื่อง 2
มีอยู่ในพระราชกำหนดเก่าดังนี้
๖๕กฎให้แก่พระสุรัศวดีซ้ายขวาในนอกให้กฎหมายบอกแก่เจ้าพระยา ๆ มหาราชครูแลพระครูพระหลวงเมืองเจ้าราชนิกูลขุนหมื่นพันทนายฝ่ายทหารพลเรือนทั้งปวง ด้วยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า ให้พระราชทานทศกุศลกรรมบถให้เล่าเรียน ก็เปนความชอบแก่ตัวในชั่วนี้ชั่วน่าไป แลเนื้อความในทศกุศลกรรมบถนั้นก็แจ้งอยู่แล้วทุกประการ แลกาเมสุมิจฉาจาราเวรมณีนั้น ให้เว้นจากประเวณีภริยาชายอื่น แลให้เจ้าพระยาแลพระยามหาราชครูพระหลวงเมืองเจ้าราชนิกูลขุนหมื่นพันทนายฝ่ายทหารพลเรือนทั้งปวงสั่งสอนลูกหลานสมัคพรรคพวกอย่าให้ล่วงประเวณีภริยาของชายอื่น แลพระราชกฤษฎีกาพระอัยการผู้กระทำผิดมิจฉาจารล่วงประเวณีแต่ก่อนปรับไหมน้อยนัก แลครั้งนี้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมสั่งว่า ให้มีกฎหมายแจกแก่เจ้าพระยาแลพระยาพระหลวงหัวเมืองเจ้าราชนิกูลขุนหมื่นพันทนายฝ่ายทหารพลเรือนทั้งปวงทุกหมู่ทุกกรมเร่งให้เล่าเรียนทศกุศลกรรมบถแล้ว ถ้าผู้ใดล่วงประเวณีภริยาท่านผู้อื่น ให้ปรับไหมทวีขึ้นมากกว่าแต่ก่อนเปนหลายเท่า แลนายแก้วบุตร์พระยาท้ายน้ำล่วงประเวณีภริยาขุนอภัยสงคราม ให้ปรับไหมไถ่โทาเปนเงินยี่สิบชั่ง แต่นี้สืบไปเมื่อน่า ถ้าผู้ใดเลมิดกฎหมายล่วงประเวณีภริยาชายผู้อื่นเล่าไซร้ ให้ปรับไหมไถ่โทษตามบันดาศักดิ์ผู้สูงนา ถ้าเจ้าพระยานาหมื่นเอกอุ ให้ปรับไหมเปนเงิน ๓๐ ชั่ง ถ้าเจ้าพระยานาหมื่นเอกมอ ให้ปรับไหมเปนเงิน ๒๕ ชั่ง ถ้าพระยานาหมื่นเอกสอ ให้ปรับไหมเปนเงิน ๒๐ ชั่ง ถ้าแลพระหลวงนา ๕๐๐ ให้ปรับไหมไถ่โทษเปนเงิน ๑๕ ชั่ง ถ้าแลพระหลวงนา ๓๐๐๐ ให้ปรับไหมไถ่โทษเปนเงิน ๑๒ ชั่ง ถ้าแลพระหลวงหัวเมืองนา ๒๕๐๐ ลงมาถึงนา ๑๒๐๐ ให้ปรับไหมไถ่โทษเปนเงิน ๘ ชั่ง ถ้าขุนหมื่นนา ๑๐๐๐ นา ๘๐๐ นา ๖๐๐ ให้ปรับไหมไถ่โทษเปนเงิน ๖ ชั่ง ถ้าแลนา ๕๐๐ ลงมาถึงนา ๔๐๐ ให้ปรับไหมไถ่โทาเปนเงิน ๔ ชั่ง แลให้เจ้าพระยาแลพระยาพระราชครูพระหลวงเมืองเจ้าราชนิกูลขุนหมื่นพันทนายฝ่ายทหารพลเรือนทั้งปวงสั่งสอนลูกหลานสมัคพรรคพวกทั้งปวงอย่าให้ล่วงประเวณีของชายผู้อื่น จะได้ความชอบแก่ตัวในชั่วนี้ชั่วน่า แลว่ากล่าวทั้งนี้ด้วยโทษกาเมสุมิจฉาจาราเวรมณีนั้นก็เปนหนักหนานัก โทษในอิธโลกประโลกจะได้ความฉิบหายชั่วนี้ชั่วน่า เมื่อจุติจากมนุษย์นี้ ครั้นกระทำกาเมสุจิฉาจาร ก็จะเปนเวรแก่กัน ก็จะเกิดวิวาทฆ่าฟันแทงกัน ก็จะทำร้ายแก่กันต่าง ๆ เพราะโมหะฉันทราค ปรับไหมเบานัก ก็จะดูเยี่ยงอย่างกันสืบไปเปนอันมาก ก็จะเปนจลาจลแผ่นดิน แลธรรมเนียมพระอัยการปรับแต่ก่อนย่อมเปนสินไหมกึ่งพินัยกึ่ง แลครั้งนี้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า พินัยซึ่งจะเปนหลวงนั้น อย่าให้เอาเปนหลวงเลย พระราชทานพินัยนั้นให้แก่ชายผู้ผัวนั้นจงสิ้น ถ้าต่ำนา ๔๐๐ ลงมาถึงนา ๓๐๐ ไร่ ให้ปรับไหมเปนเงิน ๓ ชั่ง แลนา ๒๐๐ ลงมาถึงนา ๕ ไร่ ให้ปรับไหมไถ่โทษเปนเงิน ๒ ชั่ง เปนสินไหมกึ่งพินัยกึ่ง แลว่ากล่าวดังนี้จะให้เปนประโยชน์ชั่วนี้ชั่วน่า อนึ่ง จะให้คนทั้งปวงได้ความชอบ อย่าให้ทำซึ่งความผิดฉิบหายในชั่วนี้ชั่วน่า แลจะเปนจลาจลแผ่นดิน แลให้เจ้ากรมปลัดกรมกฎหมายบอกแก่บ่าวไพร่ลูกหลานสมัคพรรคพวกทั้งปวงให้ตระลาการกฎหมายนี้ให้ ถ้าผู้ใดมิได้ทำตามกฎหมายซึ่งห้ามไว้นี้ แลกระทำการล่วงประเวณี ก็จะให้ปรับไหมไถ่โทษตามบันดาศักดิ์ตามกฎหมาย แลให้เจ้ากรมปลัดกรมกระทำตามกฎหมาย
กฎให้ไว้ณวันจันทร์ เดือน ๘ ขึ้น ๑ ค่ำ จุลศักราช ๑๑๑๗ ปีกุนนักษัตร์ สัปตศก