กลอนเพลงยาว เรื่อง หม่อมเป็ดสวรรค์ และพระอาการประชวรของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ/คำนำ

คำนำ

วัดเทพธิดารามนับเป็นวัดสำคัญวัดหนึ่งในการศึกษาวรรณคดี เพราะเป็นวัดที่กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพทรงสร้าง และท่านสุนทรภู่ กวีเอกของเรา เมื่อครั้งอุปสมบทเป็นพระภิกษุ ได้เคยอยู่จำพรรษาเป็นวัดสุดท้ายแห่งการครองสมณเพศของท่าน ตลอดเวลาราว ๓ ปีที่อยู่ในวัดนี้ ท่านสุนทรภู่ได้ประพันธ์บทร้อยกรองขึ้นหลายเรื่อง เช่น รำพันพิลาป กาพย์ เรื่อง พระไชยสุริยา ตลอดจนแต่งเรื่องพระอภัยมณีถวายกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพเดือนละเล่มสมุดไทย เป็นหนังสือถึง ๒๓,๙๘๔ คำกลอน (เพิ่มขึ้นจากตอนต้นซึ่งแต่งไว้แล้ว ๒๔,๐๙๘ คำกลอน) ซึ่งกรมศิลปากรเพิ่งชำระตอนที่แต่งถวายนี้เสร็จ และกำลังจัดพิมพ์เพิ่มเติมเป็นภาคจบบริบูรณ์ ดังมีรายละเอียดอยู่ในคำนำหนังสือคำกลอนสุภาพ เรื่อง พระอภัยมณี ที่จัดพิมพ์เป็นเล่ม ๓ เล่ม ๔ นั้นแล้ว ด้วยเหตุนี้ เมื่อวันที่ ๒๖ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๐๔ กรมศิลปากรจึงได้จัดงานกวีวรรรนาเนื่องในอภิลักขิตสมัยคล้ายวันเกิดของท่านสุนทรภู่เวียนมาบรรจบครบ ๑๗๕ ปีขึ้นที่วัดเทพธิดาราม และได้จัดพิมพ์เรื่องรำพันพิลาป ฉบับชำระใหม่ และมีหมายเหตุจำหน่ายหารายได้ถวายวัดไว้ใช้จ่ายในการบูรณะปฏิสังขรณ์ถาวรวัตถุในพระอารามนั้นด้วย ปรากฏว่า มีนักเรียน นักศึกษา และประชาชนเป็นจำนวนมากพากันสนใจมาในงานครั้งนั้น และในโอกาสต่อ ๆ มาก็ยังพากันไปชมกุฏิสุนทรภู่และถาวรวัตถุในวัดเทพธิดารามตามที่ท่านสุนทรภู่ได้พรรณนาถึงไว้ในหนังสือรำพันพิลาปเนือง ๆ ในขณะเดียวกัน กรมศิลปากรก็พยายามหาทางสนับสนุนแนะนำในการปฏิสังขรณ์พระอารามนี้ให้เป็นสถานประกอบการศึกษาวรรณคดีตลอดมา

ในปี พ.ศ. ๒๕๐๗ นี้ กรมศิลปากรได้รับพระราชทานผ้าพระกฐินไปทอด ณ วัดเทพธิดาราม จึงพยายามรวบรวมบทร้อยกรองอันเนื่องด้วยกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ พระองค์ผู้ทรงสร้างพระอารามนี้ขึ้น ๒ เรื่อง คือ เพลงยาว เรื่อง หม่อมเป็ดสวรรค์ และเพลงยาวว่าด้วยพระอาการประชวรของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ มาพิมพ์ชำร่วยแก่ท่านผู้มาร่วมการกุศลกฐินพระราชทานครั้งนี้ เพื่อเป็นคู่กับเรื่องรำพันพิลาปซึ่งเคยพิมพ์ไว้เมื่อ ๓ ปีมาแล้ว และได้จัดพิมพ์อธิบายถึงความเป็นมาของกลอนเพลงยาวทั้ง ๒ เรื่องนั้นไว้ท้ายเล่ม เพื่อท่านผู้อ่านที่สนใจใคร่ทราบจะได้พิจารณาต่อไป

ขออนุโมทนาในกุศลกาลทานซึ่งบรรดาพุทธศาสนิกชนผู้มีกุศลจิตร่วมบำเพ็ญทั้งในส่วนที่เป็นไวยาวัจมัยและบริจาควัตถุปัจจัยไทยธรรมร่วมในกฐินพระราชทานจงอำนวยผลดลบันดาลให้ทุกท่านเจริญด้วยอายุ วรรณ สุข พละ ปฏิภาณ ธนสารสมบัติ ตลอดกาลนานเทอญ.

ลายมือชื่อของธนิต อยู่โพธิ์

• กรมศิลปากร
• ๑ พฤศจิกายน ๒๕๐๗