รายงานกระทรวงต่างประเทศ ว่าด้วยเรื่องสัญญาอังกฤษกับฝรั่งเศสทำที่ลอนดอน ร.ศ. 114

หน้านี้ขาด {{หัวเรื่อง}} ถ้าคุณอยากช่วย คุณสามารถเพิ่มข้อมูลตาม {{หัวเรื่อง}} เข้ามาในหน้านี้ หรือแสดงความเห็นไว้ที่ หน้าพูดคุย

รายงานกระทรวงต่างประเทศ

ว่าด้วยเรื่องสัญญาอังกฤษกับฝรั่งเศสทำที่ลอนดอน

วันที่ ๑๕ มกราคม รัตนโกสินทร์ศก ๑๑๔

มีบางข้อที่ว่าถึงการในกรุงสยาม

---

ศาลาว่าการต่างประเทศ

ขอเดชะฝ่าลอองธุลีพระบาทปกเกล้าปกกระหม่อม

ด้วยทรงพระกรุณาฯโปรดเกล้าฯให้ข้าพระพุทธเจ้ารวบรวมความ ตามที่จะทราบได้ในโทรเลขทางราชการ ที่เกี่ยวข้องด้วยเรื่องอังกฤษกับฝรั่งเศสทำสัญญากัน ว่าด้วยภูมฐานบ้านเมืองแห่งกรุงสยาม อยู่ในบางข้อขอสัญญา ทำเมื่อวันที่ ๑๕ มกราคม รัตนโกสินทร์ศก ๑๑๔ คฤสตศักราช ๑๘๑๖ นั้น สำหรับที่จะได้ประกาศให้อาณาประชาชนทั้งหลายทราบความ เพื่อจะไม่ให้เปนที่หลงใหลเข้าใจผิดไป ตามความไม่ใช่ทางราชการ อย่างเช่นหนังสือพิมพ์ที่กล่าวเอาตามความชอบใจของผู้แต่งแล้ว แลเพื่อว่าจะได้ทราบการที่สัญญากันจริงแท้อย่างไรด้วย การที่ทรงพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯดังนี้ ย่อมจะเปนที่รฤกถึงพระเดชพระคุณเปนล้นเกล้าฯหาที่สุดมิได้ทั่วหน้าไป

ข้าพระพุทธเจ้าได้รับใส่เกล้าฯ เรียบเรียงความ ตามโทรเลขทางราชการหลายฉบับ ซึ่งข้าพระพุทธเจ้าได้นำขึ้นทูลเกล้าฯถวายแต่ก่อนทั้งสิ้นแล้ว มีโทรเลขพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโศภนเปนอันมาก โทรเลขพระยามหาโยธาอรรคราชทูต ณ กรุงลอนดอนบ้าง กับโทรเลขพระสุริยานุวัตรอุปทูตกรุงปาริสบ้างแล้ว แลข้าพระพุทธเจ้าไม่ได้เรียงความ ตามรายฉบับโทรเลขเปนฉบับๆไปทุกฉบับ ด้วยเห็นด้วยเกล้าฯว่า จะซับซ้อนทำให้ความยุ่งเข้าใจยาก ยิ่งกว่าที่จะทำให้เปนที่เข้าใจชัดเจนในข้อสัญญา ด้วยเหตุว่าโทรเลขทั้งปวงนั้น กล่าวความแต่เพียงฉบับละส่วนฉบับละตอน ของหนังสือสัญญาว่าด้วยการเรื่องนี้ ข้าพระพุทธเจ้าจึงได้รับพระราชทาน เก็บรวมความตามโทรเลขทั้งหลายนั้นเข้าเปนหนังสือ ให้ความเต็มตามฉบับหนังสือทั้งปวง ที่มีเกี่ยวข้องกับเรื่องสัญญาที่ว่านี้ แลข้าพระพุทธเจ้าได้งดเว้นเสียไม่ได้กล่าวความตามรายงาน ที่ฝ่ายไทยได้พูดจาว่ากล่าวกันโดยตรงกับคอเวอนเมนต์อังกฤษแลฝรั่งเศสทั้งสองประเทศ ซึ่งได้มีแต่ปฏิญญาความอันเปนอัธยาไศรยไมตรีอย่างยิ่ง กับทั้งยังยืนข้อความที่ถือตามหนังสือสัญญาทั้งหลาย ที่มีอยู่ในทุกวันนี้ เพราะฉนั้น ข้าพระพุทธเจ้าจึงได้รับพระราชทานรวบรวมความ แต่จำเพาะที่มีในหนังสือ อันเปนผลของการที่ได้ปฤกษาหาฤากัน ดังที่ได้ประกาศแล้วในทวีปยุโรป เปนข้อสัญญาที่ได้ทำกันจริงแท้ทั้งสิ้นรวมเปนหนังสือ ๒ ฉบับ ดังมีอยู่ต่อไปนี้ คือ

ฉบับที่ ๑ หนังสือคัดข้อความมาจากหนังสือปฏิญญาฤาหนังสือสัญญา ในระหว่างอังกฤษกับฝรั่งเศส ตกลงกันไว้ที่กรุงลอนดอน วันที่ ๑๕ มกราคม ปีคฤสตศักราช ๑๘๙๖ รัตนโกสินทร์ศก ๑๑๔ แลเนื้อความอันเต็มบริบูรณของของสัญญานี้ ได้ประกาศไว้ในหนังสือลอนดอนกาเสต เหมือนกับราชกิจจานุเบกษาของอังกฤษ เมื่อวันที่ ๒๓ มกราคม รัตนโกสินทร์ศก ๑๑๔ แล้ว ความในสองข้อข้างต้นซึ่งได้กล่าวถึงกรุงสยามนั้น ได้มีโทรเลขมายังกรุงเทพฯเกือบตรงคำต่อคำทุกคำ แต่ความที่เหลืออยู่อีกสี่ข้อข้างปลาย ซึ่งเกี่ยวข้องแต่เล็กน้อยฤาไม่มีเกี่ยวข้องกับกรุงสยามเลยนั้น ได้มีมาแต่เพียงเลาความเท่านั้น

ฉบับที่ ๒ กับที่ ๓ หนังสือคัดความมาจากหนังสือราชการ ที่ได้มีแลกเปลี่ยนกันในระหว่างลอดสอลสบุรี เสนาบดีว่าการต่างประเทศฝ่ายอังกฤษ กับบารอนเดอคัวร์เซล เอกอรรคราชทูตฝรั่งเศส ณ กรุงลอนดอน แสดงคำปฏิญญาความเห็นแลความประสงค์ของคอนเวอนเมนต์ทั้งสองฝ่าย ในการทำสัญญานั้น หนังสือราชการนี้ติดต่อกันกับหนังสือสัญญา แลได้ประกาศด้วยกันแล้วด้วย เนื้อความที่คัดมานี้ เปนแต่เฉพาะความที่ว่าด้วยกรุงสยาม

ฉบับที่ ๔ หนังสือคัดมาจากหนังสือราชการเปนท้องตราของลอดสอลสบุรี เสนาบดีว่าการต่างประเทศอังกฤษ มีถึงลอดดัฟเฟอรินเอกอรรคราชทูตอังกฤษ ณ กรุงปาริส อธิบายความประสงค์ของหนังสือสัญญาที่ได้ทำกันไว้นั้น แลได้ประกาศแล้วเหมือนกันด้วย เนื้อความที่คัดมานี้ตรงคำต่อคำ แต่เฉพาะความที่ว่าเกี่ยวถึงกรุงสยามเท่านั้น

ฉบับที่ ๕ หนังสือคัดมาจากคำแจ้งความของคอนเวอนเมนต์รีปัปลิกฝรั่งเศส ออกประกาศที่กรุงปาริส เมื่อวันที่ ๑๖ มกราคม ว่าด้วยใจความของสัญญาที่ทำกันไว้ในระหว่างฝรั่งเศสกับอังกฤษ เมื่อวันที่ ๑๕ มกราคม รัตนโกสินทร์ศก ๑๑๔ ข้อความที่คัดมานี้ จำเพาะแต่ส่วนที่มีความเกี่ยวถึงกรุงสยาม

กับฉบับที่ ๖ สำเนาคำโทรเลขของลอดสอลสบุรี เสนาบดีว่าการต่างประเทศอังกฤษ มีความแจ้งมายังมิสเตอเดอบุนเซน อุปทูตอังกฤษ ณ กรุงเทพฯ มีมาแต่ลอนดอน วันที่ ๑๒ มกราคม ได้รับที่กรุงเทพฯ ในวันรุ่งขึ้น แลมิสเตอเดอบุนเซน ได้แจ้งความให้ข้าพระพุทธเจ้าทราบในค่ำวันนั้นด้วย โทรเลขนี้ กล่าวข้อความในสัญญาที่เกี่ยวกับกรุงสยามนั้น สังเขปเข้าเปนอันมาก แลรวมข้อสำคัญที่เปนใจความอยู่ในหนังสือฉบับที่ ๑ จนถึงฉบับที่ ๔ เข้าไว้ได้ทั้งสิ้น ความถูกต้องแน่นอนของหนังสือนี้ก็เปนที่ยั่งยืนแล้ว โดยมองซิเออเดอฟรานซ์ราชทูตฝรั่งเศส ได้ทราบความมาจากคอนเวอนเมนต์รีปัปลิกนั้น แลได้แจ้งความให้ข้าพระพุทธเจ้าทราบเมื่อวันที่ ๒๕ มกราคมนั้นเหมือนกัน มีแปลกกันแต่เฉพาะคำเดียว ที่ว่าด้วยทิศตวันออกฤาตวันตกเท่านั้น อันเปนคำที่จะผิดเพี้ยน ในเวลาบอกโทรเลขส่งต่อๆกันมาก็เปนได้

เมื่อพิเคราะห์ดูตามความที่สัญญากันทั้งนี้ ดังที่ได้ประกาศแก่โลกย์แล้ว ข้าพระพุทธเจ้าไม่เห็นด้วยเกล้าฯว่า มีความข้อใดข้อหนึ่ง ซึ่งจะตีความให้เห็นว่าเปนเหมือนประเทศใหญ่ทั้งสองนั้น ทำการปันปราศจากไมตรีกับไทยดังนี้ ได้แต่สักข้อเดียวเลย ประเทศทั้งสองนี้ ก็เปนประเทศที่ติดต่อใกล้เคียง เปนเพื่อนบ้านของกรุงสยาม แลเปนประเทศที่มีสัญญาเปนไมตรีกันอยู่ คอนเวอนเมนต์ของสองประเทศนี้ ทั้งโดยทางผู้แทนคอนเวอนเมนต์ของสองประเทศนั้น ที่อยู่ในกรุงสยามก็ดี แลโดยทางที่ข้าทูลลอองธุลีพระบาท เปนผู้แทนคอนเวอนเมนต์อยู่ในทวีปยุโรปก็ดี ฝ่ายไทยก็ได้รับมาจากคอนเวอนเมนต์ทั้งสองนั้น ซึ่งคำปฏิญญาอันไปไมตรีอย่างยิ่งแล้ว

ข้าพระพุทธเข้าได้รับพระราชทานติดท้ายรายงานนี้ ซึ่งหนังสือหกฉบับที่ได้กราบบังคมทูลพระกรุณา มาข้างต้นนี้ด้วย

ควรมิควรสุดแล้วแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ

ข้าพระพุทธเจ้าเทวะวงษ์วโรประการ

ขอเดชะ

---

---