ศิลาจารึกวัดศรีชุม

ศิลาจารึกวัดศรีชุม จังหวัดสุโขทัย

ประวัตผู้แต่งศิลาจารึกวัดศรีชุมจังหวัดสุโขทัย ศิลาจารึกหลักนี้ถูกค้นพบในอุโมงวัดศรีชุม โดย นายพลโท พระยาสโมสรสรรพการ เมื่อครั้งที่ขึ้นไปตรวจค้นศิลาจารึกเมืองสุโขทัย พ.ศ. ๒๔๓๐ แล้วได้ส่งไปไว้ที่พิพิธภัณฑสถานกรุงเทพฯ จน พ.ศ. ๒๔๕๑ พิพิธภัณฑ์จึงส่งให้หอสมุดแห่งชาติฯ ศิลาจารึกหลักนี้ เป็นคำสรรเสริญสมเด็จพระมหาเถรศรีศรัทธาราชจุฬามุนีศรีรัตนลังกาทีปมหาสามีเป็นเจ้า ซึ่งเป็นบุตรของพระยาคำแหง(พระราม) เป็นหลานของพ่อขุนผาเมือง แต่ผู้แต่งศิลาจารึกหลักนี้ เป็นผู้อื่นหากแต่ไม่ปรากฎนาม กรมศิลปากร ประชุมหลักศิลาจารึก หน้า ๓๓-๓๔.

ประวัติศิลาจารึกวัดศรีชุมจังหวัดสุโขทัย ศิลาจารึกวัดศรีชุมมีลักษณะเป็นแผ่นหินอ่อนสีดำ สูง ๒ เมตร ๗๕ เซนติเมตร กว้าง ๖๗ เซนติเมตร หนา ๘ เซนติเมตร จารึกทั้งสองด้าน จะมีเส้นคั่น โดยด้านที่ ๑ มี ๑๐๗ บรรทัด ด้านที่ ๒ มี ๙๕ บรรทัด การจารึก ด้านที่ ๑ จะขีดเส้นคั่นใต้บรรทัดที่ ๙๐ จากนั้นข้ามไปจารึกด้านที่สองตั้งแต่บรรทัดที่ ๑ ถึง ๘๗ จากนั้นขีดเส้นคั่นข้างใต้ จากนั้นกลับมาจารึกด้านที่ ๑ ตั้งแต่บรรทัดที่ ๙๑ไปจนหมดด้าน แล้วไปจารึกด้านที่ ๒ ตั้งแต่ บรรทัดที่ ๘๘ ไปจนหมดด้าน ศิลาจารึกหลักนี้ เป็นคำสรรเสริญสมเด็จพระมหาเถรศรีศรัทธาราชจุฬามุนี ศรีรัตนลังกาทีปมหาสามีเป็นเจ้า ซึ่งเป็นบุตรของพระยาคำแหง(พระราม) เป็นหลานของพ่อขุนผาเมือง แต่ผู้แต่งศิลาจารึกหลักนี้ เป็นผู้อื่นหากแต่ไม่ปรากฎนาม บางทีอาจมีชื่ออยู่ที่ตอนต้นของศิลาจารึกหลักนี้แต่ตอนต้นนั้นเสียหาย จนไม่สามารถอ่านได้ศักราช ก็มิได้ปรกฎในศิลาแต่อย่างใดแต่จารึกนี้จารึกหลังรัชกาลพระธรรมราชาที่ ๑ เนื่องจากว่ามีปรากฎพระนามอยู่ที่ศิลาด้านที่ ๑ บรรทัดที่ ๓๘ คำจารึกในศิลาจารึกหลักนี้แบ่งได้เป็นหลายตอน คือ (๒)ตอนที่หนึ่ง(ด้านที่ ๑ บรรทัดที่ ๑ ถึง ๗) ชำรุดมาก แต่เข้าใจว่าเป็นคำนำมีชื่อพระมหาเถรศรีศรัทธาฯ ตอนที่สอง(ตั้งแต่บรรทัดที่ ๘ ถึง ๒๐) เป็นประวัติของพ่อขุนศรีนาวนำถม หน้าต่อไป กรมศิลปากร ประชุมหลักศิลาจารึก หน้า ๓๓-๓๔.

ประวัติศิลาจารึกวัดศรีชุมจังหวัดสุโขทัย ตอนที่สาม(ตั้นแต่บรรทัดที่ ๒๑ ถึง ๔๑) เป็นเรื่องพ่อขุนผาเมืองตั้งราชวงศ์สุโขทัยและเรื่องราชวงศ์สุโขทัย ตอนที่สี่(ตั้งแต่บรรทัดที่ ๔๑ ถึง ๕๒) เป็นคำสรรเสริญพระมหาเถรศรีศรัทธาฯ ตอนที่ห้า(ตั้งแต่บรรทัดที่ ๔๓ ถึง ๖๑) เป็นเรื่องอิทธิปาฎิหาริย์ในการเสี่ยงพระบารมีโดยวิธีอธิฐานต่างๆ ของพระมหาเถรศรีศรัทธาฯ ตอนที่หก(ตั้นแต่บรรทัดที่ ๖๑ ถึงด้านที่ ๒ บรรทัดที่ ๕) เป็นประวัติของสมเด็จพระมหาเถรศรีศรัทธาฯ เมื่อยังอยู่ในคีหิเพศ แบ่งออกไปเป็นสามพลความ คือ - (ตั้งแต่บรรทัดที่ ๖๑ ถึง ๗๕) เป็นเรื่องเจ้าศรีศรัทธาฯ ทรงทำยุทธหัตถีกับขุนจัง - (ตั้งแต่บรรทัดที่ ๗๖ ถึง ๗๙) เป็นเรื่องประวัติเมื่อเจ้าศรีศรัทธาฯ ทรงเจริญวัยเป็นหนุ่ม - (ตั้งแต่บรรทัดที่ ๗๙ ถึงด้านที่ ๒ บรรทัดที่ ๕) เป็นเรื่องเจ้าศรีศรัทธาฯ ได้ทรงศึกษาศิลปวิทยาต่างๆ แล้ว และทรงเบื่อหน่ายในฆราวาสวิสัย และมีศรัทธาเลื่อมใสออกผนวชในพระพุทธศาสนา ตอนที่เจ็ด(ตั้งแต่ด้านที่ ๒ บรรทัดที่ ๖ ถึง ๑๙) เล่าเรื่องพระมหาเถรศรีศรัทธาฯ ได้บำเพ็ญการกุศลแลสร้างถาวรวัตถุต่างๆ ตอนที่แปด(ตั้งแต่บรรทัดที่ ๒๐ ถึง ๔๘) เป็นเรื่องพระมหาเถรได้ปฏิรูปสังขรณ์วัดมหาธาตุเมืองสุโขทัย หน้าก่อน หน้าต่อไป กรมศิลปากร ประชุมหลักศิลาจารึก หน้า ๓๔.

ประวัติศิลาจารึกวัดศรีชุมจังหวัดสุโขทัย เรื่องพงศาวการเมืองสุโขทัยได้กล่าวไว้ในส่วนคำนำแต่เนื่องจากชำรุดเสียหายมาก ทำให้ทราบเพียงบางเรื่อง อีกทั้งยังมีเรื่องขนบธรรมเนียมต่างๆ รวมทั้งลัทธิพุทธศาสนาครั้งกรุงสุโขทัย นอกจากนี้ยังมีเรื่องการบรรจุพระบรมธาตุ แลปาฏิหาริย์ต่างๆ ของพระธาตุ ทางด้านโบราณคดี ศิลาจารึกหลักนี้เป็นหลักสำคัญมาก เพราะวัดที่ในคำจารึกเรียกว่าวัดมหาธาตุหลวงนั้น เข้าใจว่าเป็นวัดมหาธาตุ หรือวัดใหญ่เมืองสุโขทัยนั่นเอง พระเจดีย์วัดมหาธาตุที่ยังอยู่ทุกวันนี้ ตามที่กล่าวในศิลาจารึกนั้นว่า ได้ปฏิสังขรณ์และยกให้สูงขึ้นในแผ่นดินธรรมราชา หากเป็นดังนั้นแล้วพระเจดีย์ยอดข้าวบิณฑ์ ที่เรียกว่าพระเจดีย์ไทย อย่างที่วัดมหาธาตุสุโขทัย วัดเจดีย์เจ็ดแถวเมืองศรีสัชชนาลัย และที่วังพระธาตุที่อยู่ทางทิศใต้ของกำแพงเมืองเพชร คงเป็นฝีมือช่างครั้งแผ่นดินพระธรรมราชาเหมือนกัน กรมศิลปากร ประชุมหลักศิลาจารึก หน้า ๓๕.

คำนำหนังสือศิลาจารึกวัดศรีชุมจังหวัดสุโขทัย ข้อมูลศิลาจารึกวัดศรีชุมฉบับนี้ได้มาจากหนังสือจากหอสมุดแห่งชาติ ภายในหนังสือ เขียนถึงเรื่องราว และประวัติโดยย่อของศิลาจารึก ผู้แต่ง และรูปแบบอักษร ที่พบใน หลักศิลา โดยลักษณะของอักษรนั้นจะคล้ายกับหลักศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหง มีแตกต่าง กันบ้างเล็กน้อย

ศิลาจารึกวัดศรีชุมด้านหนึ่ง

      ศิลาจารึกวัดศรีชุม มีอยู่ด้วยกันสองด้าน ด้านหนึ่งมี ๑๐๗ บรรทัด แต่การอ่านจะอ่านถึงบรรทัด ที่ ๙๐ จากนั้นอ่านต่อที่ด้านสอง จนจบเส้นคั่น จึงย้ายมาอ่านที่ด้านหนึ่งต่อจนจบด้าน จากนั้น อ่านต่อด้านสองจนจบ

สำหรับคำอ่านภาษาไทยของหลักศิลาจารึกวัดศรีชุมสามารถอ่านได้ที่ภาคผนวก

             สํเดจพระส    ผูเปน
             มิอสํเดจพระ    สรี
         มหา    สรีสรธาราชจูลามูณีสรีรดดนลงกาทีบมหาสามิเปน
        มาวลิก คงคา ในลงกา     ดเมิองกำพไล   เถิง   ิยสํเดจหา
         ทีนนนก่พระ นตธาดุสูคนธเจดีมีสาม       นนน
         กในนครสรลวงสองแฅวปูชีพรญาสรีนาวนำถํ     เปนพ่
        สรางในนครสองอนนอนนนิงชีนครสุกโขไทอนนนิงชีนครสรีเ

ชนาไล พระส นนน

                             งเปนขุนยิขุนนางนกก
           เมิองชลยง      ง   พขุนนำถํ
                       ดา  ๐    เบิองในหรดี เถิงฉอดสองเหมิน
       สีพยา        เบิองหววนอนสองแสนพยา  าว ๐  เบิอ

งตีนนอนเถิง ด ๐ เมิอ ค พขุนนำถํดายไ เมิองสุก โขไท พ หย อนนพ งวงรู๋วงัชางแกลวหาน

       เขา      ห     นน   หววชางดวยอีแดงพุะเลิง
         พขุนนำถํใส       อีแดงพุะเลิงใหญปรมานเทาบาดเว   เมิ

องแทงเมิองสุกโขไท ๐ พขุนนำถํ ก กใหเขาเ ันแกทานแล ๐ พิ

ก  สอง        ัง   นจกก  กนม   ลูกพขุนสรีนาวนำถํผูนี พรญาผาเมิองเปนขุน

ในเมิองราด ก ลงแสนชางหมากรอบบานเมิองอ กหลวงหลายแกกํ เมิอกอนพขุน บางกลางหาว ไป เมิองบางยางใหเอาก พลพขุน ผาเมิองเจาเมิองราดพาพขุนผาเมิองผดาจ แลกนน ๐ พขุนบางกลางหาวไดเมิองสริเสชนาไล พขุนผาเมิองเจาเมิองราดเอาพลมา

    บางขลง     เวนบางขลงแกพขุนผาเมิองแลวพขุนผาเมิองเอาพลเมิอเมิองราด เมิองส

คาได สริเสชนาไลสุกโขไทขอมสมาดโขลญลำพงรบ ๐ แลวพขุนบางกลางหาวไป

   พลพขุนผาเมิองเจาเมิองราดมา   ใหผชุ ํพล ๐ พขุนบางกลางหาวแลพขุนผาเมิองขี

ชาง พรญาผสบกนน ตินใหขีดวยกนนเหนิอหววชาง ๐ ปรค๋นแลวพ ขุนบางกลางหาวแลขอมสมาดโขลญลำพงรบกนน ๐ พขุนบางกลางหาวใหไปบอกแกพขุนผาเมิองพขุ นผาเมิอง สมาดโขลญลำพงห พายพง ๐ พขุนผาเมิองจิงยงัเมิองสุกโข ไทเขาได ๐ เวนเมิองแกพขุนบางกลางหาว ๐ พขุนกลางหาวมิสูเขาเพิอเกรงแกพระสหายพขุนผา เมิองจิงเอาพลออกพขุนกลางหาวจิงเขาเมิอง ๐ พขุนผาเมิองจิงอภิเสกพขุนบางกลางหาวให เมิอ งสุโขไทใหทงัชีตนแกพระสหายรยกชีสริอินทรบดินทราทิตย ๐ นามเดิมกมรแดงอญผาเมิอง ๐ เมิอ กอนผีฟาเจาเมิองสริโสธรปุรใหลูกสาวชีนางสิขรมหาเทวีกบบขนนไชยสรีใหนามกยรแกพขุนผาเมิอ งหยมพขุนบางกลางหาวไดชีสรีอินทรบดีนทราทิตยเพิอพขุนผาเมิองเอาชีตนใหแกพระสหายอิก เมิองสุโขไทเพิอนนน ๐ พขุนสริอินทรบดินทราทีตยแลพขุนผาเมิองเอาพลตบกนนพาทวว ก เ แตเมิอเพรงเตรลาคลาทุกแหงทุกพายตางคนตางเมิอบานเมิอเมิองดงัเกาลูกพขุนสริอิ นทราทีตยผูนิงชีพขุนรามราชปราญารูธรรมกอพระสรีรดดนธาดุอนนนิงในสรีสชนาไลหลานพขุนสริ อินทราทีตยผูนิงชีธรมราชาพุ รูบุนรูธรรมมีปรีชญาแกกํบ่มิกล่าวถีเลย ๐ พขุนผาเมิองเจ๋าเมิอง ราดนน๋นใหส่างเจดีมีคูแกฝูงทาวพรญาเปนอาจารพรนธิบาลแกฝูงกสดตราธิราชทงัหลายมา

  ยในสริเสชนาไล   ทุกแหงใหเปนบู      สพายลูนปูนหลงั ทงัหลายญอมให   สรร

เลิกโอยทานพ ครูหนกกหนาแกกํ ๐ มีหลานพขุนผาเมิองผูนิงชีสํเดจพระมหาเถรสรีสรธา ราชจูลามูนีสรีรดดนลงกาทิบมหาสามิเปนเจาพระมหาเถรสริสรธาราชจูลามูนีหลานพ่ ผาเมิ องน๋นนผูเชิอมกกกทำบุนยกทำธรรม มกกโอนทานทุกเมิอบ่คิดแคนจกกใหแกทาน งสอาดงามหนกกหนาจิงโอยทานบินทีบาดโอยทานบ่มิขาดสกกอนนโอย ฅาบแล กกฉนนทุกวนนดงัอนน มกกจำสิลภาพนาอยูกลางปากลางดงหลงอดฉนนใหพ นลูกหมากรากไมมีวดดปริบดดดูเยิองสิงหลทุกอนนมกกถเมรเทส แสวงหาปริชญาสุ เทสรูทุกภาสามกกก่ทำพยรพยายามกลาง บอยีนกลางคีนบ่อยูหยมปรารถนาโพธิสํภาร

    จ  ปลูกพระสริมหาโพธิก่ทำพุทธปรติมาทุกแห่งทุกพายเลิกสาสนาพระมหา
  อนนดรธานบ่ใหฉิบบ่ใหหายสกกแห่ง ๐ พระมหาเถรสริสรธาราชจูลามูนินนนผูเชิอ
       ก่ดิบ่มิคยดตอบขสานติไมยตริรูปรานิ คน สดตวทงัหลายโปรสสรายบ่ใหลํบ่ใหตา
 ดงัอนนรู๋บุนรู๋คุณท่านสงยมมรรยาทอาจสงัสอนตนสงัสอนคนทงงหลายใหรูลอายรูกลววบาป กล

ววผิดต่ผูเถ๋าผูแก่พ่แมครูอูบาทยายมิตรสหายทงัหลายพระมหาเถรสริสรธาราชจูลามูนินน๋นกล่า ว ดวยแกกํ ๐ แมนซีไมกทิงก่ดิแมนซีกิงพระสริมหาโพ แมนซีอิ ก่ดิ แมนซี สิร

 ส    ในเมิองสิงหลนนนก่ดิสํเดจพระมหาเถรเปนเจาเอามาป เหนิอดินจิงอทิสถานผิวา
    ง   พระพุทธจริงจิงวาใสจุงใหเปนญ่าใดหยวสกกอนนคนน ถานดงัอนนซีใบนิงแ
          เปนใบขยวงามหนกกหนาแกกํเยินตนใหเปนหลวงสูงงามหนกกห

นา หลายคิรูบพระ ฉลกกปรดิสถาไวในสรีราม พิหารเบิองเมิองสุโขไท

            ไวลางมหาส   นงไวในกุดดานคยง   ค  นิงในเมิองสรีสชนาไล
 งนาพระมหา    ายเมิอแผ    อยดายอทิสสถาน  ไสเปนปูราในลงกาทวิบ  เมิอ
         กในชํพูทวิบหลวงมีหลายแหงใหมีบง    สํเดจพระมหาเถร
   ฝูง        ปนครหส   เมิอนนน ๐ เจ๋า    ภิดเสมิอราชสีหมีกํลง
   นหนกกหนาแกกํต่หววชางดว๋ยฃุนจงง ๐ ฃุนจงงนนนขิชางสรายเปนสารสูงใหญ่

กํนำมนน กำลง ตกแลขีมาดวยเรวหนักกหนาฃุนจง ร ช ทายพรญาคำแหง

    นน   คำแหงพระรามหม  มจกกแลกหมอนแพรแ นแ
    พ ดงงอนนเจ๋าสรีสรธารา      ณีนนนเจบใจตางพ่ตนหนกกหนา

สเมิอดงงเอาฅอ๋นตีหางนาคราชนนน ชางชีท ท ช๋นนขบบแล น ัน แมช๋างแลชางสรายลงมนนชำเชิงท นชางสรายเอางวงมนนคลำนำลางใ อนัยอ๋ยถูกหววเจาสรีสรธาราชจูลามูณี น น๋าไปปกกป ิน ฃ กจอบเ ิงถูกรูนำมนน ช๋างสรายนนนเดินเจบหนกกหนาคนห่นดินกญงงชอยแทง ชางสรายนนนจิงยกก พลยกมุดป่าพงหนีเจาสรีสรธาราชจูลามูณีจิงขบบแมชางไลตามตีบ่อย่าด๋าน หานเร๋า

     วานงวงวิงหนีตกปาแขมเงิอดคำรบสองฅ่าบสามฅ่าบเข๋าทงงห ก 

นนนวิงหนีเลยชางนนนตามบ่อยาจิงไดชางสรายนนนใหมาแลสำเดจธรรมราชา

 เมิองสุโขไท นีท่าน  วาดงงฤแลแมชางต่ชางสารตกนำมนนแลช๋างสาร    น
     หนีแกแมช๋าง   ดงงฤแลชางสารตกนำมนนหนีดงงอนน  แมชาง
    ๐ เมิอสํเดจเจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณีตงงอาสเมิอเปนพระหรีะรา  เทพเมิอน
 ด  แต่เมิอเจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณีญงงนอ๋ยแม่ใหกินนํไดสองป ีปลายคำนิงใ
     น๋นนมาเถิงสิบเจดป ีสิบแปดป ีมีจำบงงดวย ฃุนผู๋นิงชีท๋าว   จำบงงดวย

กน๋นผู๋นิงชีทาวอีจานมาเถีงญีสิบหกป ีมีจำบงงหนกกหนาต่หววชางดวยฃุนจงง

 งเลยสนอย   บ่มิกล่าวถีเลยมีดงงกล่าวก่อนนน๋นแล ๐ เจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณี
    คุณมกกรยนคุณ   พี  สอนนนิงรู๋คุณชางอนนนิงรู๋คุณม๋าอนนนิงรู๋คุณ
อนนนิงรู๋รุณสีห   อนนนิงรู๋คุณสี นูลิลป ีง    กถูกรู๋คุณ
    เจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณีนน๋นบดดเข๋าบูนเข๋าบาบบดดหววบดดไหบดดไดบดดเสียบดด
  สุ บดดไดทุกขวยนว บกลบบไปมาเขนใจในสงสารนีหลายซำแกกํบ        บ
   มาเถิงญิสิบเก๋าเข๋าสามสิบทรงมีราชกูมารพตรผู๋นิงสุ ร ดทาน สตโอ     น ำ
  หนกกหนาเหนสงสารภพนีอ่นิตยอ่นาตบ่มิทยงจีงคำนี         รพา

น ง มาเถิงสามสิงเอดป ีมีสรธาหนกกหนาซีผู๋ใดปราถนาเอาหววด โอยทานเมิอนนนจิงขนนิมล๋างเคริองอาวุทธทงงหลายอนนเปนตนวา เหน

  สหนาไ สนูฝนนหูงจงงหนนในป่า      งวยนเหม            งง
  น  ง  จิงสวาะ พ่นนละอย๋าวเรีอนแตงเรีอนผาดวยผ๋าแดงผ๋าเหลิองผ๋าดำผ๋า  ยว ผ๋าฃา
เหลีอ สาเอาห่ปไดจิงไตรกรยาทานสํส   พาร อง        น        ง นิ 

[ด้านสอง]

สรีสรธาราชจูลามูณีจิงญสองมีบงงคํพบใหโมงดูแทใสงายเส

    เปนเจามิสรธาโอยทานตนทีนนนไวตน ทีนนนก   ท
มิ   รอยทำญอดทีนนนพระเปนเจาปราดีหารไดสามเดิอนเปนอสสจรรย
  ทงงหลายสกลใน    ส       เขาทีนนน
 ดดนธา   คีวาธาดุพระท      พระทนตธาดุพระธาดุ

กลางหาวชาวสีหลเหนแกตามีสรธาลง มาห รูบ จูลามูณีไวเหนิอจอมเขาส กทำบูนชาวพระ บูชา น อนนนิง ฉลกกดวย แหงเทนูรา สาง ภิ ส บาท ค คาไปก่ พระเจ ใ ะคีนมาฉ พ งงสี ขิน

งช         เมิอ
กกสา    งพระสรี   จูลามูณี
  สู    ด
     ทีตย

                    อู

[ด้านสอง]

ตอนที่หนึ่ง(ด้านที่ ๑ บรรทัดที่ ๑ ถึง ๗) ชำรุดมาก แต่เข้าใจว่าเป็นคำนำมีชื่อพระมหาเถรศรีศรัทธาฯ

             สํเดจพระส    ผูเปน
             มิอสํเดจพระ    สรี
         มหา    สรีสรธาราชจูลามูณีสรีรดดนลงกาทีบมหาสามิเปน
        มาวลิก คงคา ในลงกา     ดเมิองกำพไล   เถิง   ิยสํเดจหา
         ทีนนนก่พระ นตธาดุสูคนธเจดีมีสาม       นนน
         กในนครสรลวงสองแฅวปูชีพรญาสรีนาวนำถํ     เปนพ่
        สรางในนครสองอนนอนนนิงชีนครสุกโขไทอนนนิงชีนครสรีเ

ศิลาจารึกวัดศรีชุมด้านสอง

      ศิลาจารึกวัดศรีชุม มีอยู่ด้วยกันสองด้าน ด้านหนึ่งมี ๑๐๗ บรรทัด แต่การอ่านจะอ่านถึงบรรทัด ที่ ๙๐ จากนั้นอ่านต่อที่ด้านสอง จนจบเส้นคั่น จึงย้ายมาอ่านที่ด้านหนึ่งต่อจนจบด้าน จากนั้น อ่านต่อด้านสองจนจบ

สำหรับคำอ่านภาษาไทยของหลักศิลาจารึกวัดศรีชุมสามารถอ่านได้ที่ภาคผนวก

          มนีรดดนปด  ราคไพ   การปรพาสพ    แ
        นแต่งแง่ลูกสาวสองฅ่นใสทองปลายแขนแหวน ย
            หนกกหนาโอยทานใหแกทานผูมาข่ดวยมหาสรร
          แตงแง่เลงดูมีรูบงามแก่ตาโอยทานใหแก่ทานผู๋มาข่แลออก
     ปรารถนา   พระพุทธน  อุ  จิงพิเนสกร่มออกจากรดดนภูมีสพายบา  
     ทงงหลาย  ดงจงเตรหาพระสรีรดดนมหาธาดุปราถนาเพียจกกกทำกุสล
           แก่สรรเพญเดญาณอิงใตตนพระสรีมหาโพธิจิงแสวงหาเพีอปลุก
      นครสุโขไทบางฉลงงสรีสชนาไลยใครใจจกกใหเปนธรรมบูราลางแหงก
     พระสรีรดดนมหาธาดุปลูกเนาวรดดนพระสรีมหาโพธิสางพิหารอาวาสอนน
   พระพุทธรูบอนนงามพีจีตรตองจารีตไวในทีนี กทำกูดีอาสรํมบทอนนอดดิพิเ
     ลางแหง    แลมากทำมหาสพานปลูกดอกไม๋ต๋นใหญ่หล่ายพรรณแ
   พระสรีมหาโพธิไว   แต่งเฝารกกสาหลายครววมีทงงสวนหมากสวนพลูไวนากร
  พทุกพรรณทงงหลายเดีอนดบบเดีอนเพญวนนอุโปสดถปวารณาแต่งใหอุบดด

ก ลางตีนพระมหาเถรานูเถรานูเถรภิกสุสงฆทงงหล่ายลางแห่งปลูกมหาตำนกกสาลามหาตร ก่ทงงมหาเจดีปลูกพระสรีมหาโพธิ กทำมหาพุทธรูบลางแห่งเทตลาดซีสดตววทงงหลายโป

 อนนเปนต๋น  คนอิกแพะแลหมูหมาเปดไก่ทงงห่านนกห่กปลาเนิอฝูงสดตววทงงหลาย
     ตววดีมีรูปโฉมงามแลวฉลกกสนนทอนนงามฉลกกพระพุทธรูบในต๋นไม๋อินทรมา
 ทีดงใน   ในเขานางตายเอาช๋างไปบูชาพระเปนเจ๋าโปรสทีนนนลางแหงที่ชุ ํนุ ํพระมหาธา

ดุเปนเจ๋าอนน ทงงหลายดรธานเปนป่าเปนดงสำเดจพระมหาเถรสรีสรรธาราชจูลามูณีเป นเจ๋าทีตนเขาไป เลอกใหกทำพระมหาธาดุหลวงฅีนพระมหาธาดุ ดว๋ยสูงเก๋าสิบหาวาไม่

  เหนิอพระธาดุหลวงไสสองอ๋อมสามอ๋อมพระสรีราชจูลามูณีเปนเจ๋าพยายามให
   ลวจิงก่  ขินเจดวาสทายปูนแล๋วบรีบวรณพระธาดุหลวงก่ใหม่เก่าดว๋ยสูงไดรอยสอ

งวาขอมรยกพระธํนน๋นแล๋ ๐ สถีดเคริงกลางนครพระกริส ๐ เมิอจกกสทายปูนในกลางป่า

   อนนหา ปูนยากหนกกหนาหาปูนมีไดพระสรีราชจูลามูณีเปนเจ๋าจิงอธิสสถานว่าดงงนี
     แล๋ญงงจกกไดตรสสแกสรรเพณุเดญาณเปนพระพุทธจริงวาใสจุงใหพบปูนด
น    สสถานบดดแมง แหงหนนดายกลายพบสงงปูนอนิงทายาทหนกกหนาเอามาสทา

ยพระธาดุก่ใหม่เก่าแลวเอามาต่พระพุทธรูปหีนอนนหกกอนนพงงบรีบวรณแล๋วปูนก่ ญ เหลิอเลย ๐ พระมหาธาดุหลวงนน๋น ทำปราดีหารอสสจรรยหน่กกหนาแล๋มีพระธา

อนนใหญลอมหลายแกกํ ๐ ลองมหาพีหารใหญ่ดวยอิดเสรจบริบวรณแล๋วจิงไป

สา หาเอาพระพุทธรูปหีนเก่าแตกมาบูชาดวย กลชววสองสามฅีนเอามาปรดิสสถาไว ในมหาพีหารลางแห่งไดฅไดตนลางแหงได ผํไดแฃนไดอกลางแห่งไดหววตกไกล แลสีคนหาบเอามาจิงได ๐ ลางแห่งได๋แฅ่งไดขาลางแห่งไดมีไดตีนญอ่มพระหีนอนนใหญ่ ชกกมาดวยล่ดว๋ยกวยนเขนเฃ๋าในมหาพีหารเอามาต่ตีดปรกิดดว๋ยปูนมีรูปโฉมพรรณอนน งามพีจีตรดงงอินทรนีรมีดเอามาปรกิดชิดชนเปนตนพระพุทธรูบอนนใหญ่อนนถ่าว อนน

  งามหนกกหนาเอามาไวเตมในมหาพีหารรยหลายถ่อง ช่องงามหนกกหนาแกกํ
  ในมฌิมเทสในบาดลีบุดตนครใกลฝงงน๋ำอโนมานทีพระสรีรดดนมหาธาดุเปนเจ๋าชีสรีธาญก

ดกา ๐ พระกรีสพระ ากปรดิสถา ๐ พระกรีสน๋นคีตนพระมหาสามีสรีสรธาราชจูลามูณีสรีรดดนลง กาทีบเปนเจ๋าคิตนพระรามพระนารายเทพจยุดหากทยวในสงสาราภพอนนโทลเกอดไปมาแล ๐ เมดไต โย โคตโมคาลานีมีแห่งมหานิทานแล ๐ พระเจดีสูงใหญ่รอบนนนฉลกกหีนหารอยชาดิติรเทสงา

พิจิ  หนกก   แกกํ ๐ ตรุกมล๋างเอาทอ ดรธาน ๐ สำเดจพระมหาสามีจากแตสีหลมาเอาฝูง

คหบติ แบกอีดแตตำขืนไปกทำพระเก๋าทานฅีนบริบวรณดวยสรธาญงงเอาพระ สรีรดด าธาดุสองลูกแตสีหลมาปรดิสถานทีนนนโสดบ่มีคณนาถีเลย ๐ ลางแหงครีง

   วบใกลฝงงนำมาวลิกคงคาทีพระพุทธเปนเจปูจรามขนนปรดิสถาพระเกสธาดุ
 ธาดุพระบรีโภคธาดุพระสรีรดดนมหาธาดุรยกชีมหิยงงคนมหาเจดีแลพระเปนเจา
นนนเสดจปราดีหารอสสจรรยแกกํ ๐ บลลลงงพระมหาธาดุพงงฝ่ายบูรพทีสสิบสามวากูมี
 ธาพยายาม น อิดปรกิดเฃ๋าจทายปูนมีถองถว๋น ๐ เมิอทาปูนแตญอดแกกํเถิงดินสูง

ใหญขาวงามดงงเฃาไกลาสทาต่ตีนต่มีต่ทงงตนพระพุทธรูบหลายแหงทำโหนงงก่แ ลนเปนตนพระพุทธรูบหีนงามแกกํ ๐ กูหากใชตนกูกทำการบูนยสํภารวนนดยวญีสิบแปดการ พระมหาธาดุเปนเจาจิงเสดจปราดีหารหนกกหนาดงงนำมหาสมุทรรลอกดงงฝนตกห่า ใหญรสส ลางอนนดงงพนนสะจรวดสวายสูภาลูกาบุสบธารารสสสมีลางอนนเหลิ

งงดวงดาวฅ่ำเหลิอมดงงนำทองไหลจรสสไปทุกแหงรสสสมีลางอนนขาวดงง
  ดรดดนดงงดอกซอนดอกพุดเหนแก่ตาดาสทววจกกกราพาลพระเกสธาดุเสดจ    หา

มู ี งดงงสายฟาแมลบดงงแถวน๋ำแล่นในกลางหาวอสสจรรย ๐ สีงนิงเหนตวนน

   ออกขยวดงงสุงเผาหม๋อเผาไห ๐ พระคีวาธาดุเสดจจากเจดีทองพุงขี ไปยงง
  นเหนดงงตวนนสองอนนเริองใสงามหนกกหนาแพ๋พระอาทิตยพิดสดูพระ

คีวาธาดุปร นเท่ากลองเงินอนนใหญรอบนนนดวยกวางแสงจรสสโอภาแลปลาดค วรแลว่ามีฉบบพนนรงงสีเหลิองแดงดำขยวขาวภาวจรสสสอ่งในโลกธาดุทุกแ หงปราดีหารแตแดดอุนเถิงสองชนนฉายจกกใกลทยงชาวสีหลห๋าบ๋านขามนำคงคา พายมาสาธุการสยงรอ๋งมีโกลาหลหนกกหนาเขาอาราธนาพระบมีเสดจลงมาเขาใหกู อาราธนาพระจิงลงมาปรทกกสีนรอบพระเจดีทองแลวผยองฃีนเมิอเลา ๐ กูมีสรธาหนกก หนากูจิงทอดตนกูโอยทานใหชีพิดดขาดวาจกกสทำสาสนาในลงกาทีบจกกฟงงคำพระ เปนเจาทุกอนนแล ๐ พระเปนเจาจิงลงมาฉวดดรอบสูวนนเจดีรสสมีกรลยกงามหนกก

   ลดงงกงกวยนแกวแลวพระคีวาธาดุเจาจิงเสดจเฃาในโกสทองฝูงพระธาดุ
     จิงเขามาสู่พระเจดีพดงงเผิงพา เฃามาสู๋ งงนนนแล ๐ กูจิงลุกขีนอญชูลิ
ลองมา    น ยมาพระสริรดดนมหาธาดุเจากู ๐ ลูกนิงมีพรรณงามดงงทองรสสมีเทา

ลูกหมาก เสดจมาแตกลางหาวลงฉวดดรอบตนทานแลจิงเสดจขีนอยูเหนิอห ววแลพระรดดนธาดุจิงเสดจมาอยูเกิงหนาผากพระสริสรธาราชจูลามูณีสรีรดดนลงกาที ปจิงญสองมีรบบเอาแลไหวพระเกสธาดุเสนนิงเหลิอมงามฅวางมาแตบนสพดตเห นิอหววพระสรีสรธาราชจูลามูณีณีนสรธานำตาถงงตกหนกกหนาบูชาทงงตนอกเข่าซองท งงหลายบมีวาถีเลย ๐ ชาวสีหลทงงหลายเหนอสสจรรยดงงอนนเขาจิงชนนทอดตน ไหวคนน ทพดดเบญจางคนอนพกชงงตินพระสรีสรธาราชจูลามูณีคนทงงหลายไหว นเตมแผนดีนอุบมาดงงรยงทอนออ๋ยไวมากดามดาสเตมทีสถานนนนแล ๐ เขาจิง ขีนบงคํลางคนว่าเจ๋าราชกุมารมหาสามีนีหนอพุทธางคจริงแลน่ ๐ เขาจิงเอานำมาลา พระมหาสามีสํอานำกินขุดเอาดินทิมหาสามีสริสรธาราชจูลามูณีอยยบทิใดญตีนทินน นขุดเอาดินทินนนอนนอินนีเขาไวไหวบูชา ๐ รุงนนนพระมหาธาดุสองลูกเริอง งงดาวคอยเสดจไปกลางหาวกอนพระสรีสรธาราชจูลามูณีจิงฃามนำคงคาไป ววคีนนีงพระเจาเสดจเขาในโกส สงแลวเมิอรุงจิงเสดจออกอยูบดดแมงใหค งหลายเหนสรธาสาธุการแลจิงเสดจฅินเริองเทากงจกกรกลิงไปกลางหาวสู เจดิทองทิเการสสมิถูกซานตอ๋งพรายเริองงามชิงแสงพระอาทิตยเมิอพุงขี พระเปนเจาทินนนปราดิหารไดสามสิบเอดวนน ๐ หยมพระเปนเจ๋าปราดิ งงอนนเพิอจกกใหสํแดงแก่คนทงงหลายใหไปชอยญธรรมในลงกาท เปนมหากุสลอนนใหญใหปรากตแก่พุทธสาส ๐ ลางแหงไปเถิงอารญิกนอ องกำพไลชาวสีหลจิงปรดบบธชบดากทิบธูบคนธมาลาเขาจิง บ มหา ธาดุดวยยสปริพารมากมายหลวงหลายอนนไปถดดมหา เถร เถรมีหมูสงงฆเถรอนนทรงธุดงคสีลาพระมหาสามีอ สี ถดดฝูงอมาตยราชเสนาอูบาสกอูบาสีกาบมิอาจคณนาเล สารท ทองเอาพระมหาทนตธาดุมีพระ ก หนกกหนาใสเ [ด้านหนึ่ง]

พระมหาสามิสรรดดนลงกาท ว งไ ขา ด ว งแพรเ เทายอด อาร ยไมตริเ

 วสมาธิคงตรงใตตน              สริรดดน

วาทบุรมหานครแหง นา

 กิสรีรดดนธาดุดได                                         พุท

ธรูบมูนิยาวพรรณด

  แสนหาหมีน
  รบมิอาจคณณา

[ด้านสอง]

ตอนที่สอง(ตั้งแต่บรรทัดที่ ๘ ถึง ๒๐) เป็นประวัติของพ่อขุนศรีนาวนำถม ชนาไล พระส นนน

                             งเปนขุนยิขุนนางนกก
           เมิองชลยง      ง   พขุนนำถํ
                       ดา  ๐    เบิองในหรดี เถิงฉอดสองเหมิน
       สีพยา        เบิองหววนอนสองแสนพยา  าว ๐  เบิอ

งตีนนอนเถิง ด ๐ เมิอ ค พขุนนำถํดายไ เมิองสุก โขไท พ หย อนนพ งวงรู๋วงัชางแกลวหาน

       เขา      ห     นน   หววชางดวยอีแดงพุะเลิง
         พขุนนำถํใส       อีแดงพุะเลิงใหญปรมานเทาบาดเว   เมิ

องแทงเมิองสุกโขไท ๐ พขุนนำถํ ก กใหเขาเ ันแกทานแล ๐ พิ

ก  สอง        ัง   นจกก  กนม   ลูกพขุนสรีนาวนำถํผูนี พรญาผาเมิองเปนขุน

ในเมิองราด ก ลงแสนชางหมากรอบบานเมิองอ กหลวงหลายแกกํ เมิอกอนพขุน บางกลางหาว ไป เมิองบางยางใหเอาก พลพขุน ผาเมิองเจาเมิองราดพาพขุนผาเมิองผดาจ

ตอนที่สาม(ตั้นแต่บรรทัดที่ ๒๑ ถึง ๔๑) เป็นเรื่องพ่อขุนผาเมืองตั้งราชวงศ์สุโขทัยและเรื่องราชวงศ์สุโขทัย แลกนน ๐ พขุนบางกลางหาวไดเมิองสริเสชนาไล พขุนผาเมิองเจาเมิองราดเอาพลมา

    บางขลง     เวนบางขลงแกพขุนผาเมิองแลวพขุนผาเมิองเอาพลเมิอเมิองราด เมิองส

คาได สริเสชนาไลสุกโขไทขอมสมาดโขลญลำพงรบ ๐ แลวพขุนบางกลางหาวไป

   พลพขุนผาเมิองเจาเมิองราดมา   ใหผชุ ํพล ๐ พขุนบางกลางหาวแลพขุนผาเมิองขี

ชาง พรญาผสบกนน ตินใหขีดวยกนนเหนิอหววชาง ๐ ปรค๋นแลวพ ขุนบางกลางหาวแลขอมสมาดโขลญลำพงรบกนน ๐ พขุนบางกลางหาวใหไปบอกแกพขุนผาเมิองพขุ นผาเมิอง สมาดโขลญลำพงห พายพง ๐ พขุนผาเมิองจิงยงัเมิองสุกโข ไทเขาได ๐ เวนเมิองแกพขุนบางกลางหาว ๐ พขุนกลางหาวมิสูเขาเพิอเกรงแกพระสหายพขุนผา เมิองจิงเอาพลออกพขุนกลางหาวจิงเขาเมิอง ๐ พขุนผาเมิองจิงอภิเสกพขุนบางกลางหาวให เมิอ งสุโขไทใหทงัชีตนแกพระสหายรยกชีสริอินทรบดินทราทิตย ๐ นามเดิมกมรแดงอญผาเมิอง ๐ เมิอ กอนผีฟาเจาเมิองสริโสธรปุรใหลูกสาวชีนางสิขรมหาเทวีกบบขนนไชยสรีใหนามกยรแกพขุนผาเมิอ งหยมพขุนบางกลางหาวไดชีสรีอินทรบดีนทราทิตยเพิอพขุนผาเมิองเอาชีตนใหแกพระสหายอิก เมิองสุโขไทเพิอนนน ๐ พขุนสริอินทรบดินทราทีตยแลพขุนผาเมิองเอาพลตบกนนพาทวว ก เ แตเมิอเพรงเตรลาคลาทุกแหงทุกพายตางคนตางเมิอบานเมิอเมิองดงัเกาลูกพขุนสริอิ นทราทีตยผูนิงชีพขุนรามราชปราญารูธรรมกอพระสรีรดดนธาดุอนนนิงในสรีสชนาไลหลานพขุนสริ อินทราทีตยผูนิงชีธรมราชาพุ รูบุนรูธรรมมีปรีชญาแกกํบ่มิกล่าวถีเลย ๐ พขุนผาเมิองเจ๋าเมิอง ราดนน๋นใหส่างเจดีมีคูแกฝูงทาวพรญาเปนอาจารพรนธิบาลแกฝูงกสดตราธิราชทงัหลายมา

  ยในสริเสชนาไล   ทุกแหงใหเปนบู      สพายลูนปูนหลงั ทงัหลายญอมให   สรร

เลิกโอยทานพ ครูหนกกหนาแกกํ ๐ มีหลานพขุนผาเมิองผูนิงชีสํเดจพระมหาเถรสรีสรธา ราชจูลามูนีสรีรดดนลงกาทิบมหาสามิเปนเจาพระมหาเถรสริสรธาราชจูลามูนีหลานพ่ ผาเมิ องน๋นนผูเชิอมกกกทำบุนยกทำธรรม มกกโอนทานทุกเมิอบ่คิดแคนจกกใหแกทาน

ตอนที่สี่(ตั้งแต่บรรทัดที่ ๔๑-๕๒) เป็นคำสรรเสริญพระมหาเถรศรีศรัทธาฯ องน๋นนผูเชิอมกกกทำบุนยกทำธรรม มกกโอนทานทุกเมิอบ่คิดแคนจกกใหแกทาน งสอาดงามหนกกหนาจิงโอยทานบินทีบาดโอยทานบ่มิขาดสกกอนนโอย ฅาบแล กกฉนนทุกวนนดงัอนน มกกจำสิลภาพนาอยูกลางปากลางดงหลงอดฉนนใหพ นลูกหมากรากไมมีวดดปริบดดดูเยิองสิงหลทุกอนนมกกถเมรเทส แสวงหาปริชญาสุ เทสรูทุกภาสามกกก่ทำพยรพยายามกลาง บอยีนกลางคีนบ่อยูหยมปรารถนาโพธิสํภาร

    จ  ปลูกพระสริมหาโพธิก่ทำพุทธปรติมาทุกแห่งทุกพายเลิกสาสนาพระมหา
  อนนดรธานบ่ใหฉิบบ่ใหหายสกกแห่ง ๐ พระมหาเถรสริสรธาราชจูลามูนินนนผูเชิอ
       ก่ดิบ่มิคยดตอบขสานติไมยตริรูปรานิ คน สดตวทงัหลายโปรสสรายบ่ใหลํบ่ใหตา
 ดงัอนนรู๋บุนรู๋คุณท่านสงยมมรรยาทอาจสงัสอนตนสงัสอนคนทงงหลายใหรูลอายรูกลววบาป กล

ววผิดต่ผูเถ๋าผูแก่พ่แมครูอูบาทยายมิตรสหายทงัหลายพระมหาเถรสริสรธาราชจูลามูนินน๋นกล่า ว ดวยแกกํ ๐ แมนซีไมกทิงก่ดิแมนซีกิงพระสริมหาโพ แมนซีอิ ก่ดิ แมนซี สิร

 ส    ในเมิองสิงหลนนนก่ดิสํเดจพระมหาเถรเปนเจาเอามาป เหนิอดินจิงอทิสถานผิวา

ตอนที่ห้า(ตั้งแต่บรรทัดที่ ๕๓ ถึง ๖๑) เป็นเรื่องอิทธิปาฎิหาริย์ในการเสี่ยงพระบารมีโดยวิธีอธิฐานต่างๆ ของพระมหาเถรศรีศรัทธาฯ

    ง   พระพุทธจริงจิงวาใสจุงใหเปนญ่าใดหยวสกกอนนคนน ถานดงัอนนซีใบนิงแ
          เปนใบขยวงามหนกกหนาแกกํเยินตนใหเปนหลวงสูงงามหนกกห

นา หลายคิรูบพระ ฉลกกปรดิสถาไวในสรีราม พิหารเบิองเมิองสุโขไท

            ไวลางมหาส   นงไวในกุดดานคยง   ค  นิงในเมิองสรีสชนาไล
 งนาพระมหา    ายเมิอแผ    อยดายอทิสสถาน  ไสเปนปูราในลงกาทวิบ  เมิอ
         กในชํพูทวิบหลวงมีหลายแหงใหมีบง    สํเดจพระมหาเถร
   ฝูง        ปนครหส   เมิอนนน ๐ เจ๋า    ภิดเสมิอราชสีหมีกํลง
   นหนกกหนาแกกํต่หววชางดว๋ยฃุนจงง ๐ ฃุนจงงนนนขิชางสรายเปนสารสูงใหญ่

กํนำมนน กำลง ตกแลขีมาดวยเรวหนักกหนาฃุนจง ร ช ทายพรญาคำแหง

ตอนที่หก(ตั้นแต่บรรทัดที่ ๖๑ ถึงด้านที่ ๒ บรรทัดที่ ๕) เป็นประวัติของสมเด็จพระมหาเถรศรีศรัทธาฯ เมื่อยังอยู่ในคีหิเพศ แบ่งออกไปเป็นสามตอน คือ - (ตั้งแต่บรรทัดที่ ๖๑-๗๕) เป็นเรื่องเจ้าศรีศรัทธาฯ ทรงทำยุทธหัตถีกับขุนจัง - (ตั้งแต่บรรทัดที่ ๗๖-๗๙) เป็นเรื่องประวัติเมื่อเจ้าศรีศรัทธาฯ ทรงเจริญวัยเป็นหนุ่ม - (ตั้งแต่บรรทัดที่ ๗๙-ด้านที่ ๒ บรรทัดที่ ๕) เป็นเรื่องเจ้าศรีศรัทธาฯ ได้ทรงศึกษาศิลปวิทยาต่างๆ กํนำมนน กำลง ตกแลขีมาดวยเรวหนักกหนาฃุนจง ร ช ทายพรญาคำแหง

    นน   คำแหงพระรามหม  มจกกแลกหมอนแพรแ นแ
    พ ดงงอนนเจ๋าสรีสรธารา      ณีนนนเจบใจตางพ่ตนหนกกหนา

สเมิอดงงเอาฅอ๋นตีหางนาคราชนนน ชางชีท ท ช๋นนขบบแล น ัน แมช๋างแลชางสรายลงมนนชำเชิงท นชางสรายเอางวงมนนคลำนำลางใ อนัยอ๋ยถูกหววเจาสรีสรธาราชจูลามูณี น น๋าไปปกกป ิน ฃ กจอบเ ิงถูกรูนำมนน ช๋างสรายนนนเดินเจบหนกกหนาคนห่นดินกญงงชอยแทง ชางสรายนนนจิงยกก พลยกมุดป่าพงหนีเจาสรีสรธาราชจูลามูณีจิงขบบแมชางไลตามตีบ่อย่าด๋าน หานเร๋า

     วานงวงวิงหนีตกปาแขมเงิอดคำรบสองฅ่าบสามฅ่าบเข๋าทงงห ก 

นนนวิงหนีเลยชางนนนตามบ่อยาจิงไดชางสรายนนนใหมาแลสำเดจธรรมราชา

 เมิองสุโขไท นีท่าน  วาดงงฤแลแมชางต่ชางสารตกนำมนนแลช๋างสาร    น
     หนีแกแมช๋าง   ดงงฤแลชางสารตกนำมนนหนีดงงอนน  แมชาง
    ๐ เมิอสํเดจเจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณีตงงอาสเมิอเปนพระหรีะรา  เทพเมิอน
 ด  แต่เมิอเจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณีญงงนอ๋ยแม่ใหกินนํไดสองป ีปลายคำนิงใ
     น๋นนมาเถิงสิบเจดป ีสิบแปดป ีมีจำบงงดวย ฃุนผู๋นิงชีท๋าว   จำบงงดวย

กน๋นผู๋นิงชีทาวอีจานมาเถีงญีสิบหกป ีมีจำบงงหนกกหนาต่หววชางดวยฃุนจงง

 งเลยสนอย   บ่มิกล่าวถีเลยมีดงงกล่าวก่อนนน๋นแล ๐ เจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณี
    คุณมกกรยนคุณ   พี  สอนนนิงรู๋คุณชางอนนนิงรู๋คุณม๋าอนนนิงรู๋คุณ
อนนนิงรู๋รุณสีห   อนนนิงรู๋คุณสี นูลิลป ีง    กถูกรู๋คุณ

    เจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณีนน๋นบดดเข๋าบูนเข๋าบาบบดดหววบดดไหบดดไดบดดเสียบดด
  สุ บดดไดทุกขวยนว บกลบบไปมาเขนใจในสงสารนีหลายซำแกกํบ        บ
   มาเถิงญิสิบเก๋าเข๋าสามสิบทรงมีราชกูมารพตรผู๋นิงสุ ร ดทาน สตโอ     น ำ
  หนกกหนาเหนสงสารภพนีอ่นิตยอ่นาตบ่มิทยงจีงคำนี         รพา

น ง มาเถิงสามสิงเอดป ีมีสรธาหนกกหนาซีผู๋ใดปราถนาเอาหววด โอยทานเมิอนนนจิงขนนิมล๋างเคริองอาวุทธทงงหลายอนนเปนตนวา เหน

  สหนาไ สนูฝนนหูงจงงหนนในป่า      งวยนเหม            งง
  น  ง  จิงสวาะ พ่นนละอย๋าวเรีอนแตงเรีอนผาดวยผ๋าแดงผ๋าเหลิองผ๋าดำผ๋า  ยว ผ๋าฃา
เหลีอ สาเอาห่ปไดจิงไตรกรยาทานสํส   พาร อง        น        ง นิ 

ด้านสอง

          มนีรดดนปด  ราคไพ   การปรพาสพ    แ
        นแต่งแง่ลูกสาวสองฅ่นใสทองปลายแขนแหวน ย
            หนกกหนาโอยทานใหแกทานผูมาข่ดวยมหาสรร
          แตงแง่เลงดูมีรูบงามแก่ตาโอยทานใหแก่ทานผู๋มาข่แลออก
     ปรารถนา   พระพุทธน  อุ  จิงพิเนสกร่มออกจากรดดนภูมีสพายบา  

ตอนที่เจ็ด(ตั้งแต่ด้านที่ ๒ บรรทัดที่ ๖ ถึง ๑๙) เล่าเรื่องพระมหาเถรศรีศรัทธาฯ ได้บำเพ็ญการกุศลแลสร้างถาวรวัตถุต่างๆ

     ทงงหลาย  ดงจงเตรหาพระสรีรดดนมหาธาดุปราถนาเพียจกกกทำกุสล
           แก่สรรเพยูเดญาณอิงใตตนพระสรีมหาโพธิจิงแสวงหาเพีอปลุก
      นครสุโขไทบางฉลงงสรีสชนาไลยใครใจจกกใหเปนธรรมบูราลางแหงก
     พระสรีรดดนมหาธาดุปลูกเนาวรดดนพระสรีมหาโพธิสางพิหารอาวาสอนน
   พระพุทธรูบอนนงามพีจีตรตองจารีตไวในทีนี กทำกูดีอาสรํมบทอนนอดดิพิเ
     ลางแหง    แลมากทำมหาสพานปลูกดอกไม๋ต๋นใหญ่หล่ายพรรณแ
   พระสรีมหาโพธิไว   แต่งเฝารกกสาหลายครววมีทงงสวนหมากสวนพลูไวนากร
  พทุกพรรณทงงหลายเดีอนดบบเดีอนเพญวนนอุโปสดถปวารณาแต่งใหอุบดด

ก ลางตีนพระมหาเถรานูเถรานูเถรภิกสุสงฆทงงหล่ายลางแห่งปลูกมหาตำนกกสาลามหาตร ก่ทงงมหาเจดีปลูกพระสรีมหาโพธิ กทำมหาพุทธรูบลางแห่งเทตลาดซีสดตววทงงหลายโป

 อนนเปนต๋น  คนอิกแพะแลหมูหมาเปดไก่ทงงห่านนกห่กปลาเนิอฝูงสดตววทงงหลาย
     ตววดีมีรูปโฉมงามแลวฉลกกสนนทอนนงามฉลกกพระพุทธรูบในต๋นไม๋อินทรมา
 ทีดงใน   ในเขานางตายเอาช๋างไปบูชาพระเปนเจ๋าโปรสทีนนนลางแหงที่ชุ ํนุ ํพระมหาธา

ดุเปนเจ๋าอนน ทงงหลายดรธานเปนป่าเปนดงสำเดจพระมหาเถรสรีสรรธาราชจูลามูณีเป

ตอนที่แปด(ตั้งแต่บรรทัดที่ ๒๐ ถึง ๔๘) เป็นเรื่องพระมหาเถรได้ปฏิรูปสังขรณ์วัดมหาธาตุเมืองสุโขทัย นเจ๋าทีตนเขาไป เลอกใหกทำพระมหาธาดุหลวงฅีนพระมหาธาดุ ดว๋ยสูงเก๋าสิบหาวาไม่

  เหนิอพระธาดุหลวงไสสองอ๋อมสามอ๋อมพระสรีราชจูลามูณีเปนเจ๋าพยายามให
   ลวจิงก่  ขินเจดวาสทายปูนแล๋วบรีบวรณพระธาดุหลวงก่ใหม่เก่าดว๋ยสูงไดรอยสอ

งวาขอมรยกพระธํนน๋นแล๋ ๐ สถีดเคริงกลางนครพระกริส ๐ เมิอจกกสทายปูนในกลางป่า

   อนนหา ปูนยากหนกกหนาหาปูนมีไดพระสรีราชจูลามูณีเปนเจ๋าจิงอธิสสถานว่าดงงนี
     แล๋ญงงจกกไดตรสสแกสรรเพณุเดญาณเปนพระพุทธจริงวาใสจุงใหพบปูนด
น    สสถานบดดแมง แหงหนนดายกลายพบสงงปูนอนิงทายาทหนกกหนาเอามาสทา

ยพระธาดุก่ใหม่เก่าแลวเอามาต่พระพุทธรูปหีนอนนหกกอนนพงงบรีบวรณแล๋วปูนก่ ญ เหลิอเลย ๐ พระมหาธาดุหลวงนน๋น ทำปราดีหารอสสจรรยหน่กกหนาแล๋มีพระธา

อนนใหญลอมหลายแกกํ ๐ ลองมหาพีหารใหญ่ดวยอิดเสรจบริบวรณแล๋วจิงไป

สา หาเอาพระพุทธรูปหีนเก่าแตกมาบูชาดวย กลชววสองสามฅีนเอามาปรดิสสถาไว ในมหาพีหารลางแห่งไดฅไดตนลางแหงได ผํไดแฃนไดอกลางแห่งไดหววตกไกล แลสีคนหาบเอามาจิงได ๐ ลางแห่งได๋แฅ่งไดขาลางแห่งไดมีไดตีนญอ่มพระหีนอนนใหญ่ ชกกมาดวยล่ดว๋ยกวยนเขนเฃ๋าในมหาพีหารเอามาต่ตีดปรกิดดว๋ยปูนมีรูปโฉมพรรณอนน งามพีจีตรดงงอินทรนีรมีดเอามาปรกิดชิดชนเปนตนพระพุทธรูบอนนใหญ่อนนถ่าว อนน

  งามหนกกหนาเอามาไวเตมในมหาพีหารรยหลายถ่อง ช่องงามหนกกหนาแกกํ
  ในมฌิมเทสในบาดลีบุดตนครใกลฝงงน๋ำอโนมานทีพระสรีรดดนมหาธาดุเปนเจ๋าชีสรีธาญก

ดกา ๐ พระกรีสพระ ากปรดิสถา ๐ พระกรีสน๋นคีตนพระมหาสามีสรีสรธาราชจูลามูณีสรีรดดนลง กาทีบเปนเจ๋าคิตนพระรามพระนารายเทพจยุดหากทยวในสงสาราภพอนนโทลเกอดไปมาแล ๐ เมดไต โย โคตโมคาลานีมีแห่งมหานิทานแล ๐ พระเจดีสูงใหญ่รอบนนนฉลกกหีนหารอยชาดิติรเทสงา

พิจิ  หนกก   แกกํ ๐ ตรุกมล๋างเอาทอ ดรธาน ๐ สำเดจพระมหาสามีจากแตสีหลมาเอาฝูง

คหบติ แบกอีดแตตำขืนไปกทำพระเก๋าทานฅีนบริบวรณดวยสรธาญงงเอาพระ สรีรดด าธาดุสองลูกแตสีหลมาปรดิสถานทีนนนโสดบ่มีคณนาถีเลย ๐ ลางแหงครีง

   วบใกลฝงงนำมาวลิกคงคาทีพระพุทธเปนเจปูจรามขนนปรดิสถาพระเกสธาดุ
 ธาดุพระบรีโภคธาดุพระสรีรดดนมหาธาดุรยกชีมหิยงงคนมหาเจดีแลพระเปนเจา
นนนเสดจปราดีหารอสสจรรยแกกํ ๐ บลลลงงพระมหาธาดุพงงฝ่ายบูรพทีสสิบสามวากูมี
 ธาพยายาม น อิดปรกิดเฃ๋าจทายปูนมีถองถว๋น ๐ เมิอทาปูนแตญอดแกกํเถิงดินสูง

ใหญขาวงามดงงเฃาไกลาสทาต่ตีนต่มีต่ทงงตนพระพุทธรูบหลายแหงทำโหนงงก่แ ลนเปนตนพระพุทธรูบหีนงามแกกํ ๐ กูหากใชตนกูกทำการบูนยสํภารวนนดยวญีสิบแปดการ

อักษรปัจจุบัน : ด้านหนึ่ง ชำรุด ชำรุด ชำรุด ชำรุด …………..สํเดจพระส….ผูเปน. …………..มิอสํเดจพระ….สรี………… ……….มหา….สรีสรธาราชจูลามูณีสรีรดดนลงกาทีบมหาสามิเปน (เจา)…….. มาวลิก คงคา ในลงกา…..ดเมิองกำพไล เถิง..ิยสํเดจหา ……….ทีนนนก่พระ (ท) นตธาดุสูคนธเจดีมีสาม…….นนน ……….กในนครสรลวงสองแฅวปูชีพรญาสรีนาวนำถํ…..เปนพ่ ………สรางในนครสองอนนอนนนิงชีนครสุกโขไทอนนนิงชีนครสรีเ (ส) ชนาไล..พระส………………….นนน… …………………………งเปนขุนยิขุนนางนกก. …………..เมิองชลยง………ง….พขุนนำถํ..ห… …….. …………….ดา …เบิองในหรดี เถิงฉอดสองเหมิน ……..สีพยา (ม) …….. เบิองหววนอนสองแสนพยา (ม) ..าว เบิอ งตีนนอนเถิง…ด…… เมิอ…ค…….พขุนนำถํดายไ.เมิองสุก โขไท..พ..หย……….อนนพ…..งวงรู๋วงัชางแกลวหาน……. ……..เขา……ห…..นน…หววชางดวยอีแดงพุะเลิง……. ……….พขุนนำถํใส…….อีแดงพุะเลิงใหญปรมานเทาบาดเว…เมิ องแทงเมิองสุกโขไท พขุนนำถํ….ก..กใหเขาเ..ันแกทานแล .พิ……. .ก..สอง…….ัง…นจกก..กรท…ลูกพขุนสรีนาวนำถํผูนี (งชี) พรญาผาเมิองเปนขุน ในเมิองราด…..ก..ลงแสนชางหมากรอบบานเมิองอ (อ) กหลวงหลายแกกํ เมิอกอนพขุน บางกลางหาว .. ไป เมิองบางยางใหเอาก. พลพขุน ผาเมิองเจาเมิองราดพาพขุนผาเมิองผดาจ (กนน) แลกนน พขุนบางกลางหาวไดเมิองสริเสชนาไล……พขุนผาเมิองเจาเมิองราดเอาพลมา …..บางขลง … เวนบางขลงแกพขุนผาเมิองแลวพขุนผาเมิองเอาพลเมิอเมิองราด เมิองส คาได…….สริเสชนาไลสุกโขไทขอมสมาดโขลญลำพงรบ….. แลวพขุนบางกลางหาวไป ….พลพขุนผาเมิองเจาเมิองราดมา…ใหผชุ?พล พขุนบางกลางหาวแลพขุนผาเมิองขี ชาง…………พรญาผสบกนน…….ตินใหขีดวยกนนเหนิอหววชาง ปรค๋นแลวพ ขุนบางกลางหาวแลขอมสมาดโขลญลำพงรบกนน พขุนบางกลางหาวใหไปบอกแกพขุนผาเมิองพขุ นผาเมิอง…….(ขอม)สมาดโขลญลำพงห..พายพง พขุนผาเมิองจิงยงัเมิองสุกโข ไทเขาได เวนเมิองแกพขุนบางกลางหาว พขุนกลางหาวมิสูเขาเพิอเกรงแกพระสหายพขุนผา เมิองจิงเอาพลออกพขุนกลางหาวจิงเขาเมิอง พขุนผาเมิองจิงอภิเสกพขุนบางกลางหาวให เมิอ งสุโขไทใหทงัชีตนแกพระสหายรยกชีสริอินทรบดินทราทิตย นามเดิมกมรแดงอญผาเมิอง เมิอ กอนผีฟาเจาเมิองสริโสธรปุรใหลูกสาวชีนางสิขรมหาเทวีกบบขนนไชยสรีใหนามกยรแกพขุนผาเมิอ งหยมพขุนบางกลางหาวไดชีสรีอินทรบดีนทราทิตยเพิอพขุนผาเมิองเอาชีตนใหแกพระสหายอิก เมิองสุโขไทเพิอนนน พขุนสริอินทรบดินทราทีตยแลพขุนผาเมิองเอาพลตบกนนพาทวว…. ก.เ..แตเมิอเพรงเตรลาคลาทุกแหงทุกพายตางคนตางเมิอบานเมิอเมิองดงัเกาลูกพขุนสริอิ นทราทีตยผูนิงชีพขุนรามราชปราญารูธรรมกอพระสรีรดดนธาดุอนนนิงในสรีสชนาไลหลานพขุนสริ อินทราทีตยผูนิงชีธรมราชาพุ. รูบุนรูธรรมมีปรีชญาแกกํบ่มิกล่าวถีเลย พขุนผาเมิองเจ๋าเมิอง ราดนน๋นใหส่างเจดีมีคูแกฝูงทาวพรญาเปนอาจารพรนธิบาลแกฝูงกสดตราธิราชทงัหลายมา …ยในสริเสชนาไล…ทุกแหงใหเปนบู…..สพายลูนปูนหลงั ทงัหลายญอมให…สรร เลิกโอยทานพ….ครูหนกกหนาแกกํ มีหลานพขุนผาเมิองผูนิงชีสํเดจพระมหาเถรสรีสรธา ราชจูลามูนีสรีรดดนลงกาทิบมหาสามิเปนเจาพระมหาเถรสริสรธาราชจูลามูนีหลานพ่(ขุน) ผาเมิ องน๋นนผูเชิอมกกกทำบุนยกทำธรรม มกกโอนทานทุกเมิอบ่คิดแคนจกกใหแกทาน…. งสอาดงามหนกกหนาจิงโอยทานบินทีบาดโอยทานบ่มิขาดสกกอนนโอย ….ฅาบแล….. กกฉนนทุกวนนดงัอนน . . มกกจำสิลภาพนาอยูกลางปากลางดงหลงอดฉนนใหพ….. นลูกหมากรากไมมีวดดปริบดดดูเยิองสิงหลทุกอนนมกกถเมรเทส แสวงหาปริชญาสุ….. เทสรูทุกภาสามกกก่ทำพยรพยายามกลาง..บอยีนกลางคีนบ่อยูหยมปรารถนาโพธิสํภาร… …..จ..ปลูกพระสริมหาโพธิก่ทำพุทธปรติมาทุกแห่งทุกพายเลิกสาสนาพระมหา….. …อนนดรธานบ่ใหฉิบบ่ใหหายสกกแห่ง พระมหาเถรสริสรธาราชจูลามูนินนนผูเชิอ…. …….ก่ดิบ่มิคยดตอบขสานติไมยตริรูปรานิ คน.สดตวทงัหลายโปรสสรายบ่ใหลํบ่ใหตา (ย) .. ..ดงัอนนรู๋บุนรู๋คุณท่านสงยมมรรยาทอาจสงัสอนตนสงัสอนคนทงงหลายใหรูลอายรูกลววบาป กล ววผิดต่ผูเถ๋าผูแก่พ่แมครูอูบาทยายมิตรสหายทงัหลายพระมหาเถรสริสรธาราชจูลามูนินน๋นกล่า ว….ดวยแกกํ แมนซีไมกทิงก่ดิแมนซีกิงพระสริมหาโพ (ธิก่ดิ) แมนซีอิ..ก่ดิ แมนซี…สิร ..ส….ในเมิองสิงหลนนนก่ดิสํเดจพระมหาเถรเปนเจาเอามาป (ลูก) เหนิอดินจิงอทิสถานผิวา …..ง…พระพุทธจริงจิงวาใสจุงใหเปนญ่าใดหยวสกกอนนคนน (อทิส)ถานดงัอนนซีใบนิงแ (ง)……….เปนใบขยวงามหนกกหนาแกกํเยินตนใหเปนหลวงสูงงามหนกกห นา……หลายคิรูบพระ…ฉลกกปรดิสถาไวในสรีราม..พิหารเบิองเมิองสุโขไท ………….ไวลางมหาส…นงไวในกุดดานคยง…ค..นิงในเมิองสรีสชนาไล ..งนาพระมหา….ายเมิอแผ….อยดายอทิสสถาน..ไสเปนปูราในลงกาทวิบ..เมิอ ……….กในชํพูทวิบหลวงมีหลายแหงใหมีบง….สํเดจพระมหาเถร…. ….ฝูง……..ปนครหส…เมิอนนน เจ๋า….ภิดเสมิอราชสีหมีกํลง (ง)….นหนกกหนาแกกํต่หววชางดว๋ยฃุนจงง ฃุนจงงนนนขิชางสรายเปนสารสูงใหญ่ (แก) กํนำมนน…กำลง(ง)ตกแลขีมาดวยเรวหนักกหนาฃุนจง(ง) ร.ช..ทายพรญาคำแหง. …..นน(พรญา) คำแหงพระรามหม..มจกกแลกหมอนแพรแ(ท)นแ…. ……พ.ดงงอนนเจ๋าสรีสรธารา (ชจูลามู) ณีนนนเจบใจตางพ่ตนหนกกหนา. สเมิอดงงเอาฅอ๋นตีหางนาคราชนนน….ชางชีท…ท..ช๋นนขบบแล…น..ัน แมช๋างแลชางสรายลงมนนชำเชิงท…นชางสรายเอางวงมนนคลำนำลางใ….. อนัยอ๋ยถูกหววเจาสรีสรธาราชจูลามูณี..น.น๋าไปปกกปิน.กจอบเ ิงถูกรูนำมนน ช๋างสรายนนนเดินเจบหนกกหนาคนห่นดินกญงงชอยแทง ชางสรายนนนจิงยกก พลยกมุดป่าพงหนีเจาสรีสรธาราชจูลามูณีจิงขบบแมชางไลตามตีบ่อย่าด๋าน.หานเร๋า ……วานงวงวิงหนีตกปาแขมเงิอดคำรบสองฅ่าบสามฅ่าบเข๋าทงงห . ก . นนนวิงหนีเลยชางนนนตามบ่อยาจิงไดชางสรายนนนใหมาแลสำเดจธรรมราชา ..เมิองสุโขไท.นีท่าน..วาดงงฤแลแมชางต่ชางสารตกนำมนนแลช๋างสาร….น ……หนีแกแมช๋าง…ดงงฤแลชางสารตกนำมนนหนีดงงอนน..แมชาง… …. เมิอสํเดจเจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณีตงงอาสเมิอเปนพระหรีะรา..เทพเมิอน. ..ด..แต่เมิอเจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณีญงงนอ๋ยแม่ใหกินนํไดสองปีปลายคำนิงใ.. …….น๋นนมาเถิงสิบเจดปีสิบแปดปีมีจำบงงดวย ฃุนจงง ..งเลยสนอย…บ่มิกล่าวถีเลยมีดงงกล่าวก่อนนน๋นแล เจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณี.. …..คุณมกกรยนคุณ…พี..สอนนนิงรู๋คุณชางอนนนิงรู๋คุณม๋าอนนนิงรู๋คุณ…(อนน) (นิงรู๋คุณ).อนนนิงรู๋รุณสีห…อนนนิงรู๋คุณสี.นูลิลป ีง….กถูกรู๋คุณ…… …..เจ๋าสรีสรธาราชจูลามูณีนน๋นบดดเข๋าบูนเข๋าบาบบดดหววบดดไหบดดไดบดดเสียบดด (ได) สุ (ข) บดดไดทุกขวยนว บกลบบไปมาเขนใจในสงสารนีหลายซำแกกํบ…….บ. ….มาเถิงญิสิบเก๋าเข๋าสามสิบทรงมีราชกูมารพตรผู๋นิงสุ.ร.ดทาน.สตโอ…..นำ …หนกกหนาเหนสงสารภพนีอ่นิตยอ่นาตบ่มิทยงจีงคำนี……….รพา น.ง.มาเถิงสามสิงเอดปีมีสรธาหนกกหนาซีผู๋ใดปราถนาเอาหววด โอยทานเมิอนนนจิงขนนิมล๋างเคริองอาวุทธทงงหลายอนนเปนตนวา…….เหน…. …สหนาไ.สนูฝนนหูงจงงหนนในป่า…..งวยนเหม…………งง… …น..ง..จิงสวาะ พ่นนละอย๋าวเรีอนแตงเรีอนผาดวยผ๋าแดงผ๋าเหลิองผ๋าดำผ๋า(ข) ยว ผ๋าฃา(ว) .เหลีอ…สาเอาห่ปไดจิงไตรกรยาทานสํส…พาร.อง…….น…….ง.นิ.

อักษรปัจจุบัน : ด้านหนึ่ง(ต่อ)

สรีสรธาราชจูลามูณีจิงญสองมีบงงคํพบใหโมงดูแทใสงายเส……. …..เปนเจามิสรธาโอยทานตนทีนนนไวตน.ทีนนนก…ท…….. .มิ…รอยทำญอดทีนนนพระเปนเจาปราดีหารไดสามเดิอนเปนอสสจรรย …ทงงหลายสกลใน….ส…….เขาทีนนน………….. ..(ร)ดดนธา(ดุ)..คีวาธาดุพระท……พระทนตธาดุพระธาดุ………… กลางหาวชาวสีหลเหนแกตามีสรธาลง……..มาห.รูบ…….. จูลามูณีไวเหนิอจอมเขาส….กทำบูนชาวพระ…บูชา……….น…… อนนนิง.ฉลกกดวย….แหงเทนูรา.สาง……ภิ..ส……บาท..ค… คาไปก่..พระเจ(ดี)ใ(น)….ะคีนมาฉ(บบ)พ(นนร)งงสี……ขิน………… .งช………เมิอ………………………………………………… .กกสา….งพระสรี(ราช)จูลามูณี……………………………… …สู….ด………………………………………………………. ……ทีตย…………………………………………………….. ชำรุด ชำรุด

       (พระ)

…………………อู…………………………………………

อักษรปัจจุบัน : ด้านสอง

………..มนีรดดนปด..ราคไพ…การปรพาสพ….แ… ………นแต่งแง่ลูกสาวสองฅ่นใสทองปลายแขนแหวน.ย….. ………..หนกกหนาโอยทานใหแกทานผูมาข่ดวยมหาสรร….. ………..แตงแง่เลงดูมีรูบงามแก่ตาโอยทานใหแก่ทานผู๋มาข่แลออก… ……ปรารถนา(เปน)พระพุทธน..อุ..จิงพิเนสกร่มออกจากรดดนภูมีสพายบา(ตร) ……ทงงหลาย..ดงจงเตรหาพระสรีรดดนมหาธาดุปราถนาเพียจกกกทำกุสล.. …………แก่สรรเพญูเดญาณอิงใตตนพระสรีมหาโพธิจิงแสวงหาเพีอปลุก.. …….นครสุโขไทบางฉลงงสรีสชนาไลยใครใจจกกใหเปนธรรมบูราลางแหงก ……พระสรีรดดนมหาธาดุปลูกเนาวรดดนพระสรีมหาโพธิสางพิหารอาวาสอนน. ….พระพุทธรูบอนนงามพีจีตรตองจารีตไวในทีนี กทำกูดีอาสรํมบทอนนอดดิพิเ.. ……ลางแหง….แลมากทำมหาสพานปลูกดอกไม๋ต๋นใหญ่หล่ายพรรณแ. ….พระสรีมหาโพธิไว(คน) แต่งเฝารกกสาหลายครววมีทงงสวนหมากสวนพลูไวนากร.. …พทุกพรรณทงงหลายเดีอนดบบเดีอนเพญวนนอุโปสดถปวารณาแต่งใหอุบดด.. ก….ลางตีนพระมหาเถรานูเถรานูเถรภิกสุสงฆทงงหล่ายลางแห่งปลูกมหาตำนกกสาลามหาตร.. ก่ทงงมหาเจดีปลูกพระสรีมหาโพธิ กทำมหาพุทธรูบลางแห่งเทตลาดซีสดตววทงงหลายโป (รส)อนนเปนต๋น(วา)คนอิกแพะแลหมูหมาเปดไก่ทงงห่านนกห่กปลาเนิอฝูงสดตววทงงหลาย ……ตววดีมีรูปโฉมงามแลวฉลกกสนนทอนนงามฉลกกพระพุทธรูบในต๋นไม๋อินทรมา.. ..ทีดงใน…ในเขานางตายเอาช๋างไปบูชาพระเปนเจ๋าโปรสทีนนนลางแหงที่ชุ ํนุ ํพระมหาธา ดุเปนเจ๋าอนน….ทงงหลายดรธานเปนป่าเปนดงสำเดจพระมหาเถรสรีสรรธาราชจูลามูณีเป นเจ๋าทีตนเขาไป เลอกใหกทำพระมหาธาดุหลวงฅีนพระมหาธาดุ ดว๋ยสูงเก๋าสิบหาวาไม่ …เหนิอพระธาดุหลวงไสสองอ๋อมสามอ๋อมพระสรีราชจูลามูณีเปนเจ๋าพยายามให…. ..(แ)ลวจิงก่..ขินเจดวาสทายปูนแล๋วบรีบวรณพระธาดุหลวงก่ใหม่เก่าดว๋ยสูงไดรอยสอ งวาขอมรยกพระธํนน๋นแล๋ สถีดเคริงกลางนครพระกริส เมิอจกกสทายปูนในกลางป่า ….อนนหา ปูนยากหนกกหนาหาปูนมีไดพระสรีราชจูลามูณีเปนเจ๋าจิงอธิสสถานว่าดงงนี ….(กู) แล๋ญงงจกกไดตรสสแกสรรเพณุเดญาณเปนพระพุทธจริงวาใสจุงใหพบปูนด… .น.(อธิ) สสถานบดดแมง แหงหนนดายกลายพบสงงปูนอนิงทายาทหนกกหนาเอามาสทา ยพระธาดุก่ใหม่เก่าแลวเอามาต่พระพุทธรูปหีนอนนหกกอนนพงงบรีบวรณแล๋วปูนก่ ญ(งง)เหลิอเลย พระมหาธาดุหลวงนน๋น(ก) ทำปราดีหารอสสจรรยหน่กกหนาแล๋มีพระธา (ดุ)อนนใหญลอมหลายแกกํ (ฉ)ลองมหาพีหารใหญ่ดวยอิดเสรจบริบวรณแล๋วจิงไป สา..หาเอาพระพุทธรูปหีนเก่าแตกมาบูชาดวย.กลชววสองสามฅีนเอามาปรดิสสถาไว ในมหาพีหารลางแห่งไดฅไดตนลางแหงได ผํไดแฃนไดอกลางแห่งไดหววตกไกล แลสีคนหาบเอามาจิงได ลางแห่งได๋แฅ่งไดขาลางแห่งไดมีไดตีนญอ่มพระหีนอนนใหญ่ ชกกมาดวยล่ดว๋ยกวยนเขนเฃ๋าในมหาพีหารเอามาต่ตีดปรกิดดว๋ยปูนมีรูปโฉมพรรณอนน งามพีจีตรดงงอินทรนีรมีดเอามาปรกิดชิดชนเปนตนพระพุทธรูบอนนใหญ่อนนถ่าว อนน …งามหนกกหนาเอามาไวเตมในมหาพีหารรยหลายถ่อง ช่องงามหนกกหนาแกกํ …ในมฌิมเทสในบาดลีบุดตนครใกลฝงงน๋ำอโนมานทีพระสรีรดดนมหาธาดุเปนเจ๋าชีสรีธาญก ดกา พระกรีสพระ(เจ๋าห)ากปรดิสถา พระกรีสน๋นคีตนพระมหาสามีสรีสรธาราชจูลามูณีสรีรดดนลง กาทีบเปนเจ๋าคิตนพระรามพระนารายเทพจยุดหากทยวในสงสาราภพอนนโทลเกอดไปมาแล เมดไต โย..โคตโมคาลานีมีแห่งมหานิทานแล พระเจดีสูงใหญ่รอบนนนฉลกกหีนหารอยชาดิติรเทสงา (ม)พิจิ(ตร)หนกก(หนา)แกกํ ตรุกมล๋างเอาทอ.ดรธาน สำเดจพระมหาสามีจากแตสีหลมาเอาฝูง คหบติ…แบกอีดแตตำขืนไปกทำพระเก๋าทานฅีนบริบวรณดวยสรธาญงงเอาพระ สรีรดด(นมห)าธาดุสองลูกแตสีหลมาปรดิสถานทีนนนโสดบ่มีคณนาถีเลย ลางแหงครีง ….วบใกลฝงงนำมาวลิกคงคาทีพระพุทธเปนเจปูจรามขนนปรดิสถาพระเกสธาดุ(พระ) ..ธาดุพระบรีโภคธาดุพระสรีรดดนมหาธาดุรยกชีมหิยงงคนมหาเจดีแลพระเปนเจา .นนนเสดจปราดีหารอสสจรรยแกกํ บลลลงงพระมหาธาดุพงงฝ่ายบูรพทีสสิบสามวากูมี (สร)ธาพยายาม.น.อิดปรกิดเฃ๋าจทายปูนมีถองถว๋น เมิอทาปูนแตญอดแกกํเถิงดินสูง ใหญขาวงามดงงเฃาไกลาสทาต่ตีนต่มีต่ทงงตนพระพุทธรูบหลายแหงทำโหนงงก่แ ลนเปนตนพระพุทธรูบหีนงามแกกํ กูหากใชตนกูกทำการบูนยสํภารวนนดยวญีสิบแปดการ พระมหาธาดุเปนเจาจิงเสดจปราดีหารหนกกหนาดงงนำมหาสมุทรรลอกดงงฝนตกห่า ใหญรสส(สมี)ลางอนนดงงพนนสะจรวดสวายสูภาลูกาบุสบธารารสสสมีลางอนนเหลิ(อม) (ด)งงดวงดาวฅ่ำเหลิอมดงงนำทองไหลจรสสไปทุกแหงรสสสมีลางอนนขาวดงง. …ดรดดนดงงดอกซอนดอกพุดเหนแก่ตาดาสทววจกกกราพาลพระเกสธาดุเสดจ(ปราดี)หา(ร) มู ี งดงงสายฟาแมลบดงงแถวน๋ำแล่นในกลางหาวอสสจรรย สีงนิงเหนตวนน. ….ออกขยวดงงสุงเผาหม๋อเผาไห พระคีวาธาดุเสดจจากเจดีทองพุงขี(น)ไปยงง …นเหนดงงตวนนสองอนนเริองใสงามหนกกหนาแพ๋พระอาทิตยพิดสดูพระ คีวาธาดุปร..นเท่ากลองเงินอนนใหญรอบนนนดวยกวางแสงจรสสโอภาแลปลาดค วรแลว่ามีฉบบพนนรงงสีเหลิองแดงดำขยวขาวภาวจรสสสอ่งในโลกธาดุทุกแ หงปราดีหารแตแดดอุนเถิงสองชนนฉายจกกใกลทยงชาวสีหลห๋าบา ๋นขามนำคงคา พายมาสาธุการสยงรอ๋งมีโกลาหลหนกกหนาเขาอาราธนาพระบมีเสดจลงมาเขาใหกู อาราธนาพระจิงลงมาปรทกกสีนรอบพระเจดีทองแลวผยองฃีนเมิอเลา กูมีสรธาหนกก หนากูจิงทอดตนกูโอยทานใหชีพิดดขาดวาจกกสทำสาสนาในลงกาทีบจกกฟงงคำพระ เปนเจาทุกอนนแล พระเปนเจาจิงลงมาฉวดดรอบสูวนนเจดีรสสมีกรลยกงามหนกก (หนา).ลดงงกงกวยนแกวแลวพระคีวาธาดุเจาจิงเสดจเฃาในโกสทองฝูงพระธาดุ. ……จิงเขามาสู่พระเจดีพดงงเผิงพา.เฃามาสู๋(ร)งงนนนแล กูจิงลุกขีนอญชูลิ .ลองมา….น.ยมาพระสริรดดนมหาธาดุเจากู ลูกนิงมีพรรณงามดงงทองรสสมีเทา ลูกหมาก….เสดจมาแตกลางหาวลงฉวดดรอบตนทานแลจิงเสดจขีนอยูเหนิอห ววแลพระรดดนธาดุจิงเสดจมาอยูเกิงหนาผากพระสริสรธาราชจูลามูณีสรีรดดนลงกาที ปจิงญสองมีรบบเอาแลไหวพระเกสธาดุเสนนิงเหลิอมงามฅวางมาแตบนสพดตเห นิอหววพระสรีสรธาราชจูลามูณีณีนสรธานำตาถงงตกหนกกหนาบูชาทงงตนอกเข่าซองท งงหลายบมีวาถีเลย ชาวสีหลทงงหลายเหนอสสจรรยดงงอนนเขาจิงชนนทอดตน ไหวคนน ทพดดเบญจางคนอนพกชงงตินพระสรีสรธาราชจูลามูณีคนทงงหลายไหว. นเตมแผนดีนอุบมาดงงรยงทอนออ๋ยไวมากดามดาสเตมทีสถานนนนแล เขาจิง. ขีนบงคํลางคนว่าเจ๋าราชกุมารมหาสามีนีหนอพุทธางคจริงแลน่ เขาจิงเอานำมาลา(งตีน) พระมหาสามีสํอานำกินขุดเอาดินทิมหาสามีสริสรธาราชจูลามูณีอยยบทิใดญตีนทินน นขุดเอาดินทินนนอนนอินนีเขาไวไหวบูชา รุงนนนพระมหาธาดุสองลูกเริอง..(ด) งงดาวคอยเสดจไปกลางหาวกอนพระสรีสรธาราชจูลามูณีจิงฃามนำคงคาไป..(ช) ววคีนนีงพระเจาเสดจเขาในโกส.สงแลวเมิอรุงจิงเสดจออกอยูบดดแมงใหค(นทง) งหลายเหนสรธาสาธุการแลจิงเสดจฅินเริองเทากงจกกรกลิงไปกลางหาวสู… เจดิทองทิเการสสมิถูกซานตอ๋งพรายเริองงามชิงแสงพระอาทิตยเมิอพุงขี(น) พระเปนเจาทินนนปราดิหารไดสามสิบเอดวนน หยมพระเปนเจ๋าปราดิ(หารด) งงอนนเพิอจกกใหสํแดงแก่คนทงงหลายใหไปชอยญธรรมในลงกาท(วีป) เปนมหากุสลอนนใหญใหปรากตแก่พุทธสาส ลางแหงไปเถิงอารญิกนอ(กเมิ) องกำพไลชาวสีหลจิงปรดบบธชบดากทิบธูบคนธมาลาเขาจิง..บ(พระ)มหา… ธาดุดวยยสปริพารมากมายหลวงหลายอนนไปถดดมหา….เถร… เถรมีหมูสงงฆเถรอนนทรงธุดงคสีลาพระมหาสามีอ……สี… ถดดฝูงอมาตยราชเสนาอูบาสกอูบาสีกาบมิอาจคณนาเล(ย)…….สารท… ทองเอาพระมหาทนตธาดุมีพระ.ก.หนกกหนาใสเ…..สามี…

อักษรปัจจุบัน : ด้านสอง(ต่อ)

พระมหาสามิสรรดดนลงกาท(วิป)……..ว……งไ.ขา…. ด.ว.งแพรเ.เทายอด………..(อาร)ยไมตริเ………… ..วสมาธิคงตรงใตตน…………..สริรดดน….. วาทบุรมหานครแหง……………….นา ..กิสรีรดดนธาดุดได……………………………………พุท ธรูบมูนิยาวพรรณด……………………………….. …แสนหาหมีน…………………………………….. …รบมิอาจคณณา………………………………….

บรรณานุกรมศิลาจารึกวัดศรีชุม ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕. กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์. ศิลปากร, กรม. (๒๕๒๕). แบบเรียนหนังสือภาษาโบราณ. กรุงเทพฯ : วัชรินทร์.

คำศัพท์ศิลาจารึกวัดศรีชุมจังหวัดสุโขทัย ทีป

ทวีป

มาวลิกคงคา

ลำน้ำในประเทศศรีลังกาปัจจุบันชื่อมหาเวลิคงคา

เมืองกำพไล

เมืองคัมปลอยู่ในประเทศศรีลังกาใกล้แคนดี

เถิง

ถึง

สระหลวง

เดิมสันนิษฐานกันมาว่า ได้แก่เมืองพิจิตรแต่ปัจจุบันเชื่อว่าเป็นเมืองแฝดกับสองแคว คือเมืองพิษณุโลกเพราะมหาเถรเกิดในนครสระหลวงสองแคว ท่านจะเกิดในเมืองสองเมืองไม่ได้

สองแคว

เมืองพิษณุโลก

ฉอด

เมืองที่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำเมย เวลานี้เรียกว่าอำเภอแม่สอด อยุ่ในจังหวัดตาก

พยาม

วา

เบื้องหัวนอน

ทิศใต้

เบื้องตีนนอน

ทิศเหนือ

แก่กม

ที่สุด

ผดาจ(คำเขมร)

แยกทางกันไป

เวน

ถวาย,มอบให้

เมือ

ไป,กลับ

โขลญ(คำเขมร)

หัวหน้า

ผสบ

ประสบ , พบ

พายพัง

หนี , ยอมแพ้

มิสู้เข้า

ไม่ยอมเข้า

กมรแดงอัญ(คำเขมร)

คือ เจ้า สำหรับใช้นำหน้าพระนามเจ้า และพระบาทกมรแดงอัญ คือ พระเจ้า สำหรับใช้นำหน้าพระนามพระเจ้วอยู่หัวและเป็นคำประกอบชื่อคนสำคัญ และมักใช้นำหน้าชื่อเป็นตำแหน่งสูงคล้ายพรญา

ผีฟ้า

เจ้า ผีคือเจ้า

ศรีโสธรปุระ

คือกรุงยโศธรปุระ หรือนครธม

ขันชัยศรี

พระแสงอาญาสิทธิ์

เหียม

เพราะเหตุ, มูลเหตุ

ตบ

บรรจบ

เพรง(คำเขมร)

ครั้งก่อน

ทูลหรือภุล

เกิด เพิ่มพูน

บ่มิกล่าวถี่เลย

ไม่สามารถกล่าวได้ครบถ้วน

พรนธิบาล

เป็นผู้รักษาวรรณะ

พายลูนปูนหลัง

ภายหลัง

โอยทาน

ให้ทาน

บ่

ไม่

คาบ

ครั้ง

ดังอั้น

ดังนั้น

วัดปริบัติ

วัตรปฎิบัติ

มักถเมรเทศ

ชอบเดินธุดงค์

เลิก

ยกย่อง

เคียด

เคือง , โกรธ

กระสานติ

สงบราบคาบ

สราย(คำเขมร)

ปล่อย

ซือ

แม้ว่า

จุ่ง

จง

เยิน

ยืน

ช้างสราย(คำมอญ)

ช้างศึก

คนหนดิน

คนที่ดิน คือ จตุรงคบาท

ยักเพลียก

เดินโขยก

บ่อย่า

ไม่หยุด

เงือด

ชะงัก , หยุด

อาส

ปรารถนา

จำบัง(คำเขมร)

รบกัน ศึก

บัด

ประเดี๋ยว

อนิตยะ

ไม่ยั่งยืน

อนาถะ

ไม่มีที่พึ่ง

มล้าง

ล้าง,ทำลาย

สวะพันละ

สวะ คือ สละ เช่นในยวนพ่ายว่า สวะบาปแสวงบุญ สวะพันละ=สละภาระ

กระยาทาน

สิ่งของถวาย

แต่งแง่

แต่งตัว

ภิเนกษกรมณ์

ออกบวช

สรรเพณุเดญาณ

สัพพัญญุตญาณ

เดือนดับ

สิ้นเดือน

เดือนเพ็ญ

กลางเดือน วันเพ็ญ

สทาย

ผสมปูน

บริบวรณ

บริบูรณ์

พระธม(คำเขมร)

พระใหญ่

เคริง

ครึ่ง

หั้น

นั้น

ประกิด

ประกอบ , ประดับ

อันถ่าว

สวยงาม

ถ่อง

แถว

จยุติ

จุติ

อันโทล

ท่องเที่ยว

ตรุก

คนโง่

โสด

ทีเดียว , ประการหนึ่ง

จรามขัน

แผ่นหนัง

พรรษะจรวดสวาย

ฝนชะช่อมะม่วง

สูภาลูกาบุสบธารา

ธารน้ำมีาสะอาดประดุจหนึ่งดอกไม้

แมลบ

แลบ

สุงเผาหม้อ

สุมหม้อ

แพ้

ชนะ

ภาว

สีประภัสสร , เลื่อมพรายเหมือนแก้วผลึก

ห้าบ้าน

ห้าหมู่บ้าน

ผยอง

เหาะ,ลอย

ขึ้น

ขึ้นไป

ฉวัดรอบ

เวียนรอบ

กระเลียก(คำเขมร)

ดู, แลดู

ยอ

ยก

คัน

คือ คัล = เฝ้า ใช้เป็นคำคู่กับบังคม

พก

ห่อไว้กับตัว เอาใจความได้ว่า กอด

ชัง

แข้ง

ดามดาส

แน่น , เต็ม

บัดแมง

สักประเดี๋ยว , ชั่วครู่

ราทปุระมหานคร

อนุราธปุระมหานคร เป็นราชธานีโบราณของศรีลังกา

ดัชนีคำศัพท์ศิลาจารึกวัดศรีชุมจังหวัดสุโขทัย ก

  - กมรแดงอัญ(คำเขมร)
  - กระยาทาน
  - กระสานติ
  - กระเลียก(คำเขมร)
  - แก่กม

ข

  - ขันชัยศรี
  - โขลญ(คำเขมร)

ฃ ค

  - คนหนดิน
  - คาบ
  - เคริง
  - เคียด
  - คัน

ฅ ฆ ง

  - เงือด

จ

  - จยุติ
  - จรามขัน
  - จุ่ง
  - จำบัง(คำเขมร)

ฉ

  - ฉวัดรอบ
  - ฉอด

ช

  - ช้างสราย(คำมอญ)
  - ชัง

ซ

  - ซือ

ฌ ญ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ด

  - ดามดาส
  - เดือนดับ
  - เดือนเพ็ญ

ต

  - ตบ
  - ตรุก
  - แต่งแง่

ถ

  - ถ่อง
  - เถิง

ท

  - ทีป
  - ทูล หรือ ภุล

ธ น บ

  - บริบวรณ
  - บ่
  - บ่อย่า
  - บัด
  - บัดแมง
  - เบื้องตีนนอน
  - เบื้องหัวนอน

ป

  - ประกิต

ผ

  - ผดาจ(คำเขมร)
  - ผสบ
  - ผีฟ้า

ฝ พ

  - ผยอง
  - พยาม
  - พรนธิบาล
  - พรรษะจรวดสวาย
  - พระธม(คำเขมร)
  - พายพัง
  - พายลูนปูนหลัง
  - เพรง
  - แพ้

ฟ ภ

  - ภาว
  - ภิเนกษกรมณ์

ม

  - มล้าง
  - มาวลิกคงคา
  - มิสู้เข้า
  - เมือ
  - เมืองกำพไล
  - แมลบ
  - มักถเมรเทศ

ย

  - ยอ
  - เยิน
  - ยักเพลียก

ร

  - ราทปุระมหานคร

ล

  - เลิก

ว

  - เวน

ศ

  - ศรีโสธรปุระ

ส

  - สวะพันละ
  - สระหลวง
  - สราย(คำเขมร)
  - สทาย
  - สองแคว
  - โสด
  - สุงเผาหม้อ
  - สูภาลูกาบุสบธารา

ษ ห

  - หั้น
  - ห้าบ้าน
  - เหียม

ฬ อ

  - อนาถะ
  - อนิตยะ
  - อาส
  - โอยทาน
  - อันถ่าว
  - อันโทล

ฮ

---