ผู้สร้างสรรค์:สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

←รายชื่อ: ด

ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา (พ.ศ. 2405–2486)

• โครงการพี่น้อง: บทความที่วิกิพีเดีย, หมวดหมู่ที่คอมมอนส์, รายการวิกิสนเทศ.

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

พระนิพนธ์

• กฎมนเทียรบาลพม่า
• ความทรงจำ พระนิพนธ์สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพที่ทรงค้างไว้ 5 ตอน
• คำพิพากษาคดีพญาระกา
• จดหมายเหตุประกอบเรื่องไกลบ้าน
• จดหมายเหตุเมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวสวรรคต
• เฉลิมพระยศเจ้านาย
• ตำนานกฎหมายเมืองไทย
• ตำนานการเกณฑ์ทหาร
• ตำนานคณะสงฆ์
• ตำนานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า
• ตำนานเครื่องราชอิสริยาภรณ์สยาม
• ตำนานพระโกศและหีบศพบรรดาศักดิ์
• ตำนานพระปริตร
• ตำนานพระพุทธเจดีย์
• ตำนานพิธีตรุษ
• ตำนานภาษีอากรบางอย่าง
• ตำนานเรื่องเครื่องโต๊ะและถ้วยปั้น
• ตำนานเรื่องสามก๊ก, ชื่ออื่นว่า ตำนานหนังสือสามก๊ก
• ตำนานเรือรบไทย
• ตำนานวังหน้า
• ตำนานหอพระสมุด หอพระมณเฑียรธรรม หอวชิรญาณ หอพุทธสาสนสังคหะ แลหอสมุดสำหรับพระนคร
• ตำนานเห่เรือ
• เทศาภิบาล
• เที่ยวเมืองพม่า
• ไทยรบพม่า, ชื่ออื่นว่า เรารบพม่า
• นิทานโบราณคดี
• นิราศนครวัด
• แบบเรียนเร็ว
• ประวัติสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์เมื่อก่อนเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน
• ประวัติสุนทรภู่
• ปาฐกถาเรื่องสงวนของโบราณ
• พระประวัติสมเด็จพระนเรศวรมหาราช
• พระวิจารณ์ตำราแบบธรรมเนียมในราชสำนักครั้งกรุงศรีอยุธยา
• เรื่องก่อนประวัติศาสตร์
• เรื่องตระกูลวงษ์พระยาอัพภันตรีกามาตย์ (ดิศ)
• เรื่องตั้งหอพระสมุดวชิรญาณ
• เรื่องประดิษฐานพระสงฆ์สยามวงศ์ในลังกาทวีป
• เรื่องพระจอมเกล้าฯ
• เรื่องพระร่วง
• เรื่องเมืองพิษณุโลก
• เรื่องห้ามไม่ให้เจ้าไปเมืองสุพรรณ
• ลักษณะการปกครองประเทศไทยแต่โบราณ, ชื่ออื่นว่า ลักษณะการปกครองประเทศสยามแต่โบราณ
• สนทนากับผู้ร้ายปล้น
• เสด็จยุโรปครั้งที่ 2
• แสดงบรรยายพงศาวดารสยาม
• อธิบายเครื่องบูชา
• อธิบายพระนามพระเจ้าแผ่นดินครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี
• อธิบายรัชกาลครั้งกรุงเก่า
• อธิบายเรื่องเครื่องมโหรีปี่พาทย์
• อธิบายว่าด้วยหอพระสมุดวชิรญาณแลพิพิธภัณฑสถานสำหรับพระนคร
• เอกสารตรวจราชการเมืองนครไชยศรีเมื่อเดือนสิงหาคม ร.ศ. 117

รวมพระนิพนธ์

• ชุมนุมพระนิพนธ์
  • ภาค 1

    (1) ตำนานการเลิกอากรบ่อนเบี้ยและหวย (2) พระวิจารณ์ว่าด้วยหนังสือ "พราหมณศาสตร์ทวาทสพิธี" (3) วิจารณ์เรื่องมนุษย์ทิ้งถิ่น (4) อธิบายเรื่องพัดแฉกงา (5) พรรณาพิธีตั้งสังฆราชโรมันคาธอลิก (6) อธิบายเรื่องเปลี่ยนวิธีเก็บเงินภาษีอากร (7) วินิจฉัยประเพณีแต่งงานอย่างโบราณ (8) วินิจฉัยอธิบายคำว่า "ครัว" (9) สร้างตลาดสำหรับเมือง (10) สร้างเมือง (11) วินิจฉัยพระยศเจ้านายที่เรียกว่า "กรมสมเด็จ" หรือ "สมเด็จกรม" (12) วินิจฉัยเรื่องพระเจดีย์ 3 องค์ (13) วินิจฉัยเรื่องลายแทง (14) วินิจฉัยคำเรียกพระภิกษุ (15) เครื่องม้าอะแซหวุ่นกี้ (16) สร้างพระบรมรูปทรงม้า (17) อธิบายเรื่องพระบาท (18) อธิบายว่าด้วยยศเจ้านาย (19) ตำนานการที่ไทยเรียนภาษาอังกฤษ (20) ลักษณะการศึกษาของเจ้านายแต่โบราณ (21) จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (22) ประเพณีการประกาศพระราชกฤษฎีกาแต่โบราณ (23) ปาฐกถาเรื่อง "ประเพณีไทย" (24) อธิบายตำนานเรื่องรำโคม (25) ปาฐกถาเรื่อง "พระราชมรดกของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก" (26) อธิบายเรื่องบุหรี่ (27) แฟชั่น (28) เมืองอู่ทอง (29) วินิจฉัยนาม (30) อธิบายเรื่องสอบพระปริยัติธรรม (31) การอำนวยพร (32) เทศกาลพระบาท (33) อธิบายเรื่องเจ้าคุณประตูดิน

  • ภาค 2

    (1) ลักษณะการปกครองประเทศสยามแต่โบราณ (2) เรื่องพระร่วง (3) อธิบายเรื่องพระร่วง (4) อธิบายพระนามพระเจ้าแผ่นดินครั้งกรุงศรีอยุธยา (5) อธิบายเรื่องพระมหาอุปราช (6) อธิบายมูลเหตุที่ไทยมีไมตรีกับฝรั่ง (7) อธิบายเรื่องพระเทียรราชาได้ราชสมบัติ (8) ตำนานกฎหมายเมืองไทย (9) เรื่องแม่ซื้อ (10) เรื่องเสียกบาล (11) วินิจฉัยคำว่า "ตะแลงแกง" และคำว่า "สาระพา" (12) อธิบายเรื่องวรรณยุกต์ (13) ระเบียบการเล่นตำนานเสภา (14) เรื่องกระทรวงสมัยเก่า (15) อธิบายต้นเรื่องจดหมายเหตุเซอร์เชมสบรุก (16) อธิบายเรื่องจามเทวีวงศ์ (17) ว่าด้วยเหตุที่ตั้งหอพระสมุดวชิรญาณ (18) เรื่องตำหนักทองที่วัดไทร (19) ประวัติวัดยานนาวา (20) อธิบายเรื่องรูปทองสัมฤทธิ์ (21) ตำนานเงินตรา (22) อธิบายเรื่องธงไทย

• บันทึกรับสั่ง

  (1) พระบรมธาตุ (2) การสร้างพระบรมรูปพระเจ้าแผ่นดินไทย (3) ตัวอักษรไทย (4) การวินิจฉัยเมืองโบราณ (5) การเรียกนามพระเจ้าแผ่นดิน (6) โลหปราสาท วัดราชนัดดา (7) หลักการเรียนพงศาวดาร (8) สร้างกรุงศรีอยุธยา (9) คำว่า "มหาราช" (10) ขุนหลวงตากเป็นบ้าหรือ? (11) เงินตราสยาม (12) เฟิ้สคิงและสกันคิง (13) ศาลาสหทัยสมาคม (14) มนุษย์พวกจาม (15) พระพุทธศาสนามหายานและหินยาน (16) สร้างวัดพระเชตุพน (17) จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (18) ยิงปืนบอกเวลา (19) สวมเสื้อเข้าเฝ้า (20) การสร้างพระโค (21) กรมนาฬิกาและทุ่มโมง (22) ฝิ่นเมืองเชียงตุง (23) หลักเมือง (24) พระสยามเทวาธิราช พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง (25) สถานที่ประหารชีวิตในกรุงเทพฯ (26) พระพิมพ์ดินดิบดินเผา (27) สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ (28) วัดสุวรรณดาราราม (29) ทำนาท้องสนามหลวง (30) พระนิรันตรายและพระนิโรคันตราย (31) การบรรจุพระอัฐิและพระบรมอัฐิ (32) คำว่า โอรส ราชบุตร หน่อพระพุทธเจ้า (33) การสร้างนครวัดจำลอง (34) เชียงราก (35) เหตุที่วัดพระเชตุพนเป็นที่ตั้งกระบวนแห่ต่าง ๆ (36) หยกรูเซีย (37) ตึกพระเจ้าเหา (38) วัดสุทัศน์ (39) เครื่องต้น (40) เครื่องแต่งกายไทย (41) มูลเหตุแห่งความหายนะของพม่า (42) วัดเจดีย์เจ็ดยอด (43) พระมหาปราสาท (44) พระอาจารย์อินโข่ง (45) บานประตูมุก เก๋งพระนารายณ์ และศาลพระภูมิ ในพระบรมมหาราชวัง (46) แปลร้อยและร้อยแก้ว (47) พระนาคปรก (48) เรียกพระเจ้าแผ่นดินว่า เจ้าช้าง (49) ชาวอินเดียที่ไปมาค้าขายในสมัยโบราณ

• ประชุมพระนิพนธ์เกี่ยวกับตำนานทางพระพุทธศาสนา

  (1) ตำนานพระพุทธเจดีย์ (2) มูลเหตุแห่งการสร้างวัดในประเทศไทย (3) ตำนานคณะสงฆ์ (4) ตำนานพระปริตร (5) ตำนานการบอกพระปริยัติธรรม (6) อธิบายเรื่องการสอบพระปริยัติธรรม (7) ตำนานการแปลพระปริยัติธรรม (8) วินิจฉัยคำเรียกพระภิกษุ (9) อธิบายเรื่องจามเทวีวงศ์

• ประชุมเรื่องเบ็ดเตล็ด 3 เรื่อง

  (1) การอำนวยพร (2) เทศกาลพระบาท (3) เจ้าคุณประตูดิน

• ประมวลคำอธิบายทางนิติศาสตร์

  (1) คำอธิบายเรื่องประกาศรัชกาลที่ 4 (2) คำอธิบายเรื่องกฎมนเทียรบาลเขมร (3) คำอธิบายเรื่องกฎหมายกรุงกัมพูชา (4) คำอธิบายเรื่องตั้งทำเนียบศักดินา (5) คำอธิบายตั้งส่วยอากรขนอนตลาด (6) คำอธิบายเรื่องที่กัลปนา

• พระกวีนิพนธ์ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

  (1) โคลงสุภาพเรื่องรามเกียรติ์ (2) สุภาษิต (3) บทดอกสร้อยสุภาษิต (4) กลอนจารึกลับแลไฟ (5) บทพากย์ฤๅษี (6) ฉันท์ทูลเกล้าฯ ถวายตอบใน ร.ศ. 112 (7) ร่ายดุษฎีสังเวยพระเจดีย์ยุทธหัตถี (8) เสภาตอนพลายงามได้นางศรีมาลา (9) โคลงถวายพระพรสมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์ในวันประสูติ (10) โคลงใส่ฉลาก (11) นิราศนครวัด (12) โคลงประดับพวงมาลาถวายพระศพสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า (13) โคลงประทานพระองค์เจ้าหญิงศิริรัตน์บุษบง (14) โคลงประทานหม่อมกอบแก้ว

• เรื่องความรู้เบ็ดเตล็ด 3 เรื่อง

  (1) ประโยชน์ของการเที่ยวเตร่ (2) วิชาหัดเด็ก (3) หัดใบ้ให้พูด

• เรื่องเบ็ดเตล็ด

  (1) ตำนานการเลิกอากรบ่อนเบี้ยและหวย (2) พระวิจารณ์ว่าด้วยหนังสือ "พราหมณศาสตร์ทวาทสพิธี" (3) วิจารณ์เรื่องมนุษย์ทิ้งถิ่น (4) อธิบายเรื่องพัดแฉกงา (5) พรรณาพิธีตั้งสังฆราชโรมันคาโธลิก (6) อธิบายเรื่องเปลี่ยนวิธีเก็บเงินภาษีอากร (7) วินิจฉัยประเพณีแต่งงานอย่างโบราณ (8) วินิจฉัยอธิบายคำว่า "ครัว" (9) เรื่องสร้างตลาดสำหรับเมือง (10) เรื่องสร้างเมือง

• ลายพระหัตถ์สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ประทานแด่หม่อมเจ้าหญิงจงจิตรถนอม ดิศกุล ตั้งแต่พุทธศักราช 2476 ถึงพุทธศักราช 2485
• สาส์นสมเด็จ
• เหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับเมืองญวนและเมืองเขมร
• อธิบายเบ็ดเตล็ดพงศาวดารสยาม

  (1) อธิบายเรื่องนามประเทศสยาม (2) อธิบายพระนามพระเจ้าแผ่นดินครั้งกรุงศรีอยุธยา (3) อธิบายเรื่องพระมหาอุปราช (4) อธิบายมูลเหตุที่ไทยมีไมตรีกับฝรั่ง (5) อธิบายเรื่องพระเทียรราชาได้ราชสมบัติ (6) ตำนานกฎหมายเมืองไทย

งานที่ทรงเขียนคำนำหรือคำอธิบาย หรือทรงเป็นบรรณาธิการ

• จดหมายหลวงอุดมสมบัติ
• จุลยุทธการวงศ์ ผูก 2
• ตำราสรรพคุณยาของกรมหลวงวงศาธิราชสนิท
• นิราศเดือน (พ.ศ. 2466)
• ประชุมกาพย์เห่เรือ (2460)
• ประชุมกาพย์เห่เรือ (2464)
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 1
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 2
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 3
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 4
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 5
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 7
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 8
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 9
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 10
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 14
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 18
• ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 28
• พระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐ (พ.ศ. 2450)
• พระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐ (พ.ศ. 2486)
• พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา (พ.ศ. 2455)
• พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา (พ.ศ. 2457)
• วรรณกรรมต่างเรื่อง (พ.ศ. 2505)

เอกสารราชการ

• กำหนดการงานสตมาหะและงานพระเมรุพระศพสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ พ.ศ. 2487
• ประกาศกระทรวงมหาดไทย จัดระเบียบราชการเมืองไทรบุรี เมืองปลิศ แลเมืองสตูน ลงวันที่ 7 เมษายน ร.ศ. 116
• ประกาศตั้งกรรมการบัณฑิตย์สภา ลงวันที่ 19 เมษายน 2469
• ประกาศตั้งและปลดนายกราชบัณฑิตยสภา ลงวันที่ 28 กรกฎาคม 2475

งานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง

• พระประวัติสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ (2405–2486), พิมพ์ครั้งที่ 1 (พ.ศ. 2484)
  ผู้สร้างสรรค์: หม่อมเจ้าพูนพิศมัย ดิศกุล