จดหมายฉบับที่ ๑
บางปอิน
ณวันที่ ๑๒ เดือน กรกฎาคม ร.ศ. ๑๒๓
ถึง พ่อประดิษฐ
ฉันมาตามเสด็จคราวนี้ หมายว่าจะมาตั้งหน้ากินแลนอนได้สบายจนเสด็จกลับ อย่างเคยมาตามเสด็จบางปอินเที่ยวก่อน ๆ แต่เที่ยวนี้เห็นจะต้องพลัดที่นาลาที่อยู่ไปเที่ยวเตร็ดเตร่หลายวันทีเดียว ด้วยได้ทราบว่าจะเสด็จไปประพาศเมืองราชบุรีหรืออย่างไรยังรู้แน่ไม่ได้ เป็นแต่เห็นเขาตระเตรียมเรือแพชุลมุนกันอยู่
เหตุที่จะเสด็จประพาศต่อไปในคราวนี้ ได้ทราบว่าเมื่อก่อนจะเสด็จขึ้นมาบางปอิน พระเจ้าอยู่หัวไม่ใคร่จะทรงสบาย หมายจะเสด็จขึ้นมาพักรักษาพระองค์ตามเคย ก็มีพระราชกังวลแลพระราชกิจติดตามขึ้นมา หาเวลาพักไม่ใคร่ได้จึงไม่ทรงสบายมากไป เสวยไม่ได้แลบรรธมไม่หลับทั้งสองอย่าง หมอเห็นว่าจะต้องเสด็จประพาศเที่ยวไปให้พ้นความรำคาญ อย่าให้ต้องทรงเป็นพระราชธุระในราชกิจอย่างใด ๆ เสียสักคราวหนึ่ง จึงจะรักษาพระองค์ให้ทรงสบายได้ดังเก่าโดยเร็ว เจ้า
