ป่าจึ่งจะเปนทั้งน่าฝนน่าแล้ง แต่ป่านั้นก็เปนป่าดิบ คือ ไฟไม่ไหม้ เมื่อคิดดูแล้ว ก็ไม่น่าจะเห็นเปนผีสางอะไรเลย ด้วยป่าที่มีไข้ในเวลาฝนฤๅป่าดิบมีไข้เจ็บเสมอนั้นคงอาไศรยพื้นแผ่นดินชุ่มเปียกไม่ปรกติ แลต้นไม้ใบยาที่มีพิศเบื่อเมา เหตุที่เมามีชุกชุมแลมีพิศแร่ต่าง ๆ เมื่อคนเข้าไปในที่เหล่านั้น ถูกไอของที่มีพิศ จึ่งให้เปนไข้ไปได้ เหมือนหนึ่งในระดูฝนฤๅระดูน้ำค้างก็ดี ถ้าใครออกไปนั่งตากน้ำค้าง มักเปนหวัด เพราะเหตุที่น้ำค้างมีพิศเย็น ถูกสมองทำให้เสมหะในสมองหนาวละลายไปฉันใด ของที่มีพิศคงอบรมร่างกายคนให้เปนไข้ดุจกันเปนแน่ ครั้นเมื่อสิ้นระดูฝนแล้ว ไฟไหม้ป่า เผาสิ่งที่มีพิศหมดไป เพราะของที่มีพิศนั้นเปนแต่ไม้เถาไม้เล็ก ๆ เปนพื้น แลที่แผ่นดินนั้นแห้งลง แร่ใต้ดินก็มิได้กำเริบขึ้น ไข้จึงสิ้นไป ป่าใดที่เปนป่าดิบ ไฟไม่ไหม้ จึงมีไม้มีพิศแลแร่กำเริบเสมออยู่ ไข้จึงไม่มีเวลา
