15.กฎหมายต้องลงโทษเท่าที่จำเป็นอย่างยิ่งยวดและชัดเจน และโทษนั้นต้องได้สัดส่วนกับความผิดและเป็นประโยชน์ต่อสังคม
16.สิทธิแห่งกรรมสิทธิ์ คือ สิทธิซึ่งเป็นของพลเมืองทุกคนในอันที่จะได้อุปโภคและจำหน่ายจ่ายโอนทรัพย์ของตน รายได้ของตน และผลลัพธ์จากงานและการประกอบอุตสาหกิจของตน
17.การหวงห้ามพลเมืองมิให้ใช้ความอุตสาหะไปในงาน การเพาะปลูก หรือการค้าประเภทใด ๆ จะกระทำมิได้
18.มนุษย์ทุกคนสามารถนำการบริการและเวลาของตนมารับจ้างได้ แต่ผู้นั้นจะขายตนหรือให้ผู้อื่นขายตนมิได้ ร่างกายของเขามิใช่ทรัพย์สินที่ถ่ายโอนกันได้ กฎหมายไม่รับรู้ถึงความเป็นข้าทาสบริวารแต่ประการใด สิ่งเดียวที่มีได้ คือ การจ้างดูแลและตอบแทนระหว่างมนุษย์ผู้ทำงานกับผู้จ้างเขาทำงาน
19.การพรากทรัพย์สินแม้เพียงน้อยนิดไปจากผู้ใด โดยไร้ความยินยอมของผู้นั้น จะกระทำมิได้ เว้นแต่เมื่อเป็นความจำเป็นสาธารณะตามที่กฎหมายกำหนด และอยู่ในเงื่อนไขว่า ได้ให้ค่าทดแทนอย่างเป็นธรรมก่อนแล้ว
20.การกำหนดภาษี จะกระทำมิได้ เว้นแต่เพื่อประโยชน์ทั่วกัน พลเมืองทั้งมวลมีสิทธิเข้าร่วมในการกำหนดภาษี กำกับดูแลการใช้ภาษี และเรียกร้องให้อธิบายเรื่องภาษี
21.การสาธารณสงเคราะห์นั้นเป็นหนี้อันศักดิ์สิทธิ์ สังคมต้องอุปการะพลเมืองผู้ตกทุกข์ได้ยาก ไม่ว่าโดยจัดหางานให้เขาเหล่านั้น หรือโดยกระทำให้บรรดาผู้ไม่สามารถทำงานได้ได้รับความมั่นใจว่า จะมีหนทางอยู่รอด
22.การศึกษาเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับทุกคน สังคมต้องใช้พละกำลังทั้งหมดของตนส่งเสริมพัฒนาการในการใช้เหตุผลของสาธารณชน และจัดวางการศึกษาให้พลเมืองทั้งมวลเข้าถึงได้[1]
23.การรับประกันทางสังคม ย่อมมีอยู่ในการดำเนินการทั้งปวงเพื่อกระทำให้แต่ละคนมั่นใจว่า จะได้อุปโภคและได้รับการพิทักษ์รักษาสิทธิของตน การรับประกันเช่นนั้นย่อมอ้างอิงกับอำนาจอธิปไตยของชาติ
24.การรับประกันเช่นนั้นจะมีมิได้เลย ถ้ากฎหมายไม่กำหนดขอบเขตหน้าที่สาธารณะไว้ให้ชัดเจน และถ้าไม่ได้รับการกระทำให้มั่นใจได้ว่า เจ้าหน้าที่ทั้งปวงจะต้องรับผิดชอบ
25.อำนาจอธิปไตยดำรงอยู่ในประชาชน อำนาจนั้นเป็นอันหนึ่งอันเดียวและแบ่งแยกมิได้ ไม่มีกำหนดอายุความ และไม่อาจถ่ายโอนกันได้
26.ไม่ว่าประชาชนหมู่เหล่าใดก็ไม่อาจใช้อำนาจอันเป็นของประชาชนโดยรวมได้ ทว่า ผู้ทรงอำนาจอธิปไตยแต่ละภาคส่วนที่ชุมนุมกันเป็นสมัชชา ย่อมได้อุปโภคสิทธิที่จะแสดงเจตจำนงของตนโดยเสรีอย่างเต็มที่
27.ปัจเจกชนผู้ใดที่ยึดอำนาจอธิปไตย จงถูกเสรีชนสังหารผลาญชีพเสียในทันใด
28.ประชาชนย่อมมีสิทธิอยู่เสมอที่จะทบทวน ปฏิ-
- ↑ ต้นฉบับแปลตรงตัวว่า "วางการศึกษาไว้ในความเอื้อมถึงของพลเมืองทั้งมวล"
