บันทึกรับสั่งฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ประทานหม่อมราชวงศ์สุมนชาติ สวัสดิกุล/เรื่อง 1

จาก วิกิซอร์ซ
เรื่อง หลักการเรียนพงศาวดาร

ปัญหา การเรียนพงศาวดารควรยึดหลักอะไรเป็นเครื่องประกอบ?
ตอบ หลักการเรียนพงศาวดารต้องประกอบด้วยองค์สาม คือ ตัวการ เหตุ และผล
ตัวอย่าง ตัวการ ขุนหลวงตากสร้างกรุงธนบุรี
เหตุ เหตุไฉนขุนหลวงตากจึงตั้งราชธานีที่เมืองธนบุรี ไม่ไปตั้งที่อื่น เช่น ที่สุโขทัย อยุธยา หรือราชบุรี เพ็ชรบุรี?
ผล เมื่อขุนหลวงตากตั้งกรุงธนบุรีเป็นราชธานีแล้ว ได้ผลอย่างไร เป็นคุณหรือโทษ?
ต้องคิดให้ครบ ๓ ข้อ จึงเรียกได้ว่า ความรู้
ตัวอย่าง ตัวการ พระพุทธยอดฟ้าเสวยราชย์ ย้ายมาตั้งกรุงรัตนโกสินทร์
เหตุ เหตุไรพระพุทธยอดฟ้าไม่เอาเมืองธนฯ เป็นราชธานีเหมือนขุนหลวงตาก?
ผล การที่พระพุทธยอดฟ้ามาตั้งกรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานีนั้นมีผลดีผลร้ายผิดกับเมืองธนฯ เป็นราชธานีด้วยประการอย่างไรบ้าง?
ถ้าเรียนครบ ๓ บท จึงเรียกว่า รู้.