ประมวลกฎหมายรัชกาลที่ 1 จุลศักราช 1166 พิมพ์ตามฉะบับหลวงตรา 3 ดวง/เล่ม 1/ส่วนที่ 6

งานนี้ยังไม่เสร็จ สามารถดูและร่วมพัฒนาได้ที่ดัชนีนี้: 1

←ส่วนที่ 5

ประมวลกฎหมายรัชกาลที่ 1 จุลศักราช 1166 พิมพ์ตามฉะบับหลวงตรา 3 ดวง: เล่ม 1 (พ.ศ. 2482)
6. พระไอยการพรมศักดิ

ส่วนที่ 7→

พระไอยการพรมศักดิ^[1]

จักกล่าวลักษณมูลคดีวิวาทอันเกิดความด้วยพิกัดกระ

เสียรอายุศม

ชาย
หญิง

\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right\}\,}

อันตั้งอยู่ใน

ปถม
มฌิม
ปัดฉิม

\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\\\ \ \end{matrix}}\right\}\,}

ไวยโดยบาฬีคำภีร

พระธรรมสาตรว่า อคฺฆาปนายู เปนต้นด่งงนี้ มีอรรถาธิบาย

ดั่งกล่าวมาแล้ว แต่นี้จสืบสาขคดีคือกิ่งความตามพระราช

บัญญัติอันบูราณราชกระษัตรทรงพระราชวินิจฉัยตามคำภีรพระ

ธรรมสาสตรจัดเปนบทมาตราสืบ ๆ มาดั่งนี้

1

จุลศักราช ๙๕๕ ศกกุกกุฏสังวัจฉระเชษฐมาศกาล

ปักขเอกาทัศมีดิดถึยังพุทธวาระกาลบริเฉทกำหนด จึ่งพระ

บาทสมเดจเอกาทศรฐอิศวรบรมนารถบรมบพิตรพระพุทธิเจ้า

อยู่หัวผู้ทรงทศพิทราชธรรมอนันตสมภาราดิเรกเอกอุดม

บรมพุทธางกูรจุลจักรพรรดิธรรมธิกกราชาธิราชเจ้าผู้ทรง

พระคุณอันมหาประเสริฐ เสดจณพระธินั่งมงกุฏพิมานโดย

บูรรภาภิมุกขสุวรรณมหาปราสาท จึ่งพญายมราชอินทรา

ธิบดีศรีโลกากรทันทรากรมพระนครบาลอภัยพิริยบรากรม

ภาหุ กราบบังคมทูลพระกรรุณาว่า ข้าพระพุทธิเจ้า หมื่นยอด

ทอง ใช้อี่เกิดผู้ทาษนำแขกไปฟันดิน แลลูกชายอี่เกิดอยู่ณ

บ้านหมื่นยอดทองเอาลูกอี่เกิดใส่เก้าอี้ไปตั้งไว้ ลูกอี่เกิด

จมน้ำตาย แลอี่เกิดให้ตระลาการพิจารณา แลอำแดงอุ่น

สาระภาพว่า เอาลูกอี่เกิดไปตั้งไว้ณบนสพาน แล้วไปงมกุ้ง

ครั้นกลับมาจึ่งเหนลูกอี่เกิดซึ่งใส่เก้าอี้นั้นตกจมน้ำอยู่ เอาขึ้น

มาประคมผงมแลอยู่ประมานครู่หนึ่ง ลูกอี่^[2] เกิดนั้นตาย แลจะ

ลงโทษประการใดจะฃอรับ ข้าพระพุทธเจ้าเอาใบสัจไปยัง

หน้า:Prachum Kotmai Ratchakan Thi Nueng 2482 (1).djvu/187

นา

เลมิด

ด่า

บช้ำ

ฟก

ช้ำดำ

ทรับ

ฉลาย

แตก

โข้น

หัก

บอด

ตาย

๕ ไร่

๕๕๐๐๐

๑๑๐๐๐

๒๕๐๐๐

๓๐๐๐๐

๓๕๐๐๐

๔๐๐๐๐

๔๕๐๐๐

๕๐๐๐๐

๖๐๐๐๐

๗๐๐๐๐

๑๐๕๐๐๐

๑๑๒ ค่า

๑๐ ไร่

๐๐๐

xxx ค่า

๑๕ ไร่

๐๐๐

xxx ค่า

๒๐ ไร่

๐๐๐

xxx ค่า

๒๕ ไร่

๐๐๐

xxx ค่า

๓๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๓๓๐๐๐๐

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๑๖๕๐๐๐

๐๐๐

xxx ค่า

๕๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๘๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๑๐๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๑๕๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๒๐๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๒๕๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๓๐๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๓๕๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๔๐๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๕๐๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๖๐๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๘๐๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

๑๐๐๐ ไร่

\scriptstyle {\left\{{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right.}

๐๐๐

xxx ค่า

พี่น้องลูกหลาน

๐๐๐

xxx ค่า

24

ถ้าจทำเบี้ย	จำโซร่				$\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\\\ \ \end{matrix}}\right\}\,}$	ให้ตั้งเบี้ยเลมิดนา ๒๐ ลง
	เอา	ผ้าฟาด	$\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right\}\,}$	ศีศะ
		เท้าถึบ

มาเอา ๑๑ หารลัพนั้นเอา ๑๗ คูนเปนเบี้ยใส่โซร่ฅอ แลเบี้ย

เอา

ผ้าฟาด
เท้าถีบ

\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right\}\,}

ศีศะท่าน ถ้าจทำเบี้ยแต่นา ๒๕ ไร่ขึ้นไปถึงนา

๔๐๐ ให้ตั้งเบี้ยเดิมจำโซร่นา ๒๐ ลง เอา ๑๑ หารลัพนั้นบวก

ด้วยเบี้ยจำโซร่นา ๒๐ ไร่ ถานละเท่านั้นจนถึงนา ๔๐๐ ถ้าสูง

นา ๔๐๐ ขึ้นไป ให้บวก ๑๐๐ หนึ่ง ๔๐๐๐๐

25

ถ้าจะทำเบี้ยจำ

กถัง
คา

\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right\}\,}

ท่านให้ตั้งเบี้ยเลมิดนา ๒๐ ลงเอา

๑๑ หารลัพนั้นเอา ๑๕ คูนเปนเบี้ยจำกถังจำคุก ถ้าจะทำ

แต่นา ๒๕ ไร่ถึงนา ๔๐๐ ให้ตั้งเบี้ยจำ

กถัง
คา

\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right\}\,}

นา ๒๐ ลงเอา

๑๑ หารลัพนั้นบวกด้วยเบี้ยจำ

กถัง
คา

\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right\}\,}

นา ๒๐ ไร่ ถานละเท่านั้น

จนถึงนา ๓๐๐ ถ้าสูงนา ๔๐๐ ขึ้น ให้บวกนา ๑๐๐ หนึ่ง ๓๘๐๐๐

26

ถ้าจะทำเบี้ย

จีกผม
จำตรวน

\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right\}\,}

ท่านให้ตั้งเบี้ยเลมิดนา ๒๐ ไร่ลง

เอา ๑๑ หารลัพนั้น ๑๔ คูนเปนเบี้ยเอาตรวนจำท่าน ถ้าจะ

ทำเบี้ยจำตรวนนา ๒๕ ไร่^[3] ขึ้นไปถึงนา ๔๐๐ ให้ตั้งเบี้ย

จิกผม
จำตรวน

\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right\}\,}

นา ๒๐ ไร่ลงเอา ๑๐ หารลัพบวกด้วยเบี้ย

จิกผม
จำตรวน

\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right\}\,}

นา ๒๐ ไร่ ถานละเท่านั้นจนถึงนา ๔๐๐ ถ้าสูงนา ๔๐๐ ขึ้นไป

ให้บวกนา ๑๐๐ หนึ่ง ๓๖๐๐๐

27

ถ้าจทำเบี้ยจำขือท่าน ให้ตั้งเบี้ยเลมิดนา ๒๐ ลงเอา

๑๑ หารลัพนั้นเอา ๑๓ คูนเปาเบี้ยจำขือท่าน ถ้าจทำเบี้ย

จำขือแต่นา ๒๕ ไร่ขึ้นไปถึงนา ๔๐๐ ให้ตั้งเบี้ยจำขือนา ๒๐ ไร่^[4]

ลงเอา ๑๐ หารลัพนั้นบวกด้วยเบี้ยจำขือนา ๒๐ ไร่ขึ้นไปถึง

นา ๔๐๐ ถ้าสูงนา ๔๐๐ ขึ้นไปให้บวก ๑๐๐ หนึ่ง ๓๕๐๐๐

28

ถ้าจทำเบี้ยเอาเชือกผูกฅอมัดท่าน ให้ตั้งเบี้ยเลมิดนา

๒๐ ไร่^[4] ลงเอา ๑๑ หารลัพนั้นเอา ๑๖ คูนเปนเบี้ยเอาเชือก

ผูกฅอมัดเท่าน ทำ ๕ ส่วนเอา ๔ ส่วนเปนเบีัยเอาเชือกผูก

ฅอมัดท่าน ถ้าจทำแต่นา ๒๕ ไร่ขึ้นไปถึงนา ๔๐๐ ไร่^[4] ให้

ตั้งเบี้ยเอาเชือกผูกฅอมัดท่านนา ๒๐ ไร่ลงเอา ๑๑ หารลัพ

บวกด้วยเบี้ยนา ๒๐ ไร่ถานละเท่านั้นจนถึงนา ๔๐๐ ถ้าสูงนา

๔๐๐ ขึ้นไป ให้บวกนา ๑๐๐ หนึ่ง ๓๘๐๐๐

ถ้าเอาผ้าผูกฅอมัดเอาเบี้ยเชือกทำ ๕ ส่วนเอา ๔ ส่วน

29

๕ มาตราหนึ่ง
หญิงนอกใจผัวจะไถ่โทษ

นุ่งร่างแห^[5]
สักแก้ม
โกนตะแลงแกง
ฉะเลวปะหน้า
ทัดดอกฉะบาแดง ๒ หู

๒๐๐๐๐๐
๕๐๐๐๐๐
๒๕๐๐๐๐
๑๕๐๐๐๐
๑๕๐๐๐๐

\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\\\ \\\ \\\ \\\ \ \end{matrix}}\right\}\,}

30

๖ มาตราหนึ่ง จะลงโทษผู้ร้ายถึงตัดตีนสินมือทวน

ด้วยลวดหนังไม้หวายสัก

อก
แก้ม
หน้า

\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\\\ \ \end{matrix}}\right\}\,}

ต้นฅอให้ไถ่โดยเบี้ยลเมิดตามบันดาศักดินั้น

ตัดปาก				๗๕๐๐๐๐
ตัดข้อมือ			๗๕๐๐๐๐
ตัด	นิ้วเท้า นิ้วมือ	$\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right\}\,}$	๑๕๐๐๐๐
สักอก			๑๕๐๐๐๐
สัก	แก้ม หน้า	$\scriptstyle {\left.{\begin{matrix}\ \\\ \end{matrix}}\right\}\,}$	๕๕๐๐๐๐

ขึ้นขาหย่างประจารตามกระเสียรอายุศม

ลวดหนัง ๓ ทีต่อ^[6] แสน

แสนหลวง ๕ ทีต่อแสน

ไม้หวายเบี้ย

แสนราษฎร ๑๐ ทีต่อ^[7] แสน

↑ ฉะบับหลวงสูญหายทั้งสามฉะบับ จึงพิมพ์ตามฉะบับรองทรง
↑ x
↑ ต้นฉะบับ: ไร
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 ต้นฉะบับ: ไร่
↑ ต้นฉะบับ: รางแห
↑ ต้นฉะบับ: ตอ
↑ ต้นฉะบับ: คำว่า ต่อ ตกไป

[1] ฉะบับหลวงสูญหายทั้งสามฉะบับ จึงพิมพ์ตามฉะบับรองทรง

[2] x

[3] ต้นฉะบับ: ไร

[190a-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 ต้นฉะบับ: ไร่

[5] ต้นฉะบับ: รางแห

[6] ต้นฉะบับ: ตอ

[7] ต้นฉะบับ: คำว่า ต่อ ตกไป

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]