มีคำเล่ากันมาแต่ก่อนว่า หนังสือพงษาวดารไทยนั้น เดิมสมเด็จพระวันรัตนองค์ ๑ แต่งไว้เป็นภาษาบาฬี แล้วสมเด็จกรมพระปรมานุชิตชิโนรสได้หนังสือคัมภีร์นั้นเป็นหลักทรงนิพนธ์หนังสือเรื่องพระราชพงษาวดารฉบับที่พิมพ์ ๒ เล่ม ด้วยเหตุนี้ เมื่อในรัชชกาลที่ ๕ ผู้ศึกษาโบราณคดีจึงได้ช่วยกันพยายามสืบหาหนังสือพงษาวดารซึ่งว่า สมเด็จพระวันรัตนแต่งไว้นั้น ก็หาพบไม่ เปนแต่ได้ความจากสมเด็จพระสังฆราชวัดราชประดิษฐว่า หนังสือพงษาวดารที่แต่งเป็นภาษาบาฬีนั้นเรียกว่า มหายุทธการวงศ์เรื่อง ๑ จุลยุทธการวงศ์เรื่อง ๑ แลทรงชี้แจงว่า ในหนังสือนั้นมักชอบเอาศัพท์ภาษาไทยผูกเปนบาฬี เช่น ชื่อ จมื่นทิพเสนา ปลัดกรมตำรวจ ผูกเป็นบาฬีว่า จมีโน ทิพฺพเสโน ฉนี้เป็นต้น ครั้งนั้น ข้าพเจ้าก็เปนผู้ช่วยสืบหาด้วยคน ๑ ได้กราบทูลถามสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาบำราบปรปักษ์ ถึงหนังสือพงษาวดารที่แต่งเป็นภาษาบาฬี มีรับสั่งว่า ได้เคยทอดพระเนตรเห็นที่สมเด็จกรมพระปรมานุชิตฯ แลรับจะทรงช่วยสืบด้วย ได้มีรับสั่งให้นิมนต์พระมงคลเทพ เที่ยง วัดพระเชตุพน ซึ่งได้เคยเปนถานานุกรมของสมเด็จกรมพระปรมานุชิตฯ มาดำรัสถาม พระมงคลเทพถวายพระพรว่า เมื่อสมเด็จกรมพระปรมานุชิตฯ สิ้นพระชนม์แล้ว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้เจ้าพนักงานไปรับหนังสือต่าง ๆ ของสมเด็จกรมพระปรมานุชิตฯ บรรทุกช้างขนเข้าไปไว้ในพระบรมมหาราชวังทั้งสิ้น เข้าใจว่า หนังสือนั้นเห็นจะอยู่ในหอพระ
