ญวนถึงขับเร็วก็ขับดีและเอาใจใส่ระมัดระวัง จะเร็วก็เร็วแต่ตอนที่ถนนตรง ถ้าถึงที่คดเคี้ยวก็รอ แม้ในตอนถนนตรง พอเห็นวัวหรือม้าอยู่ริมถนน ก็เปนรอลงทันที ไม่มีที่จะขับผ่านไปโดยเร็ว เจ้าหล่อนเห็นจะเคยชนมาบ้างแล้ว เมื่อนั่งรถไปนานเข้า ก็เกิดรู้สึกไว้วางใจในพวกโชเฟอญวน ครั้นถึงวันหลัง ๆ ต่อมาเมื่อต้องเดิรทางด้วยรถยนต์บางวันถึง ๔ ชั่วโมง ๕ ชั่วโมง ก็เต็มใจเลิกห้าม ปล่อยให้เขาขับตามเคย แรก ๆ ก็ออกน่ากลัวบ้าง แต่แล้วก็เคยไป และหามีเหตุอันตรายอย่างใดไม่ เมื่อรถขับมาถึงเมืองกำปอด เขาพาแล่นรถเที่ยวดูเมือง เมืองกำปอดนั้นตั้งอยู่ริมลำน้ำห่างทะเลขึ้นมา ว่า เรือไฟเดิร ๒ ชั่วโมง แลเห็นเรือเสาเรือใบจอดอยู่ที่ท่า ๒–๓ ลำ เปนเมืองเก่า มีชื่อปรากฎมาในหนังสือพงศาวดารแต่โบราณ กองทัพไทยยกมาตีกรุงกัมพูชาคราวใด ถ้าเปนทัพเรือ ก็มาขึ้นที่เมืองกำปอดนี้ทุกคราว ข้าราชการมาในเวลาปรกติ ถ้ามาเรือ ก็มาขึ้นที่เมืองกำปอดนี้ เมื่อยังมิได้ทำถนนรถ ว่า ต้องเดิรบกไปจากเมืองกำปอด ๔ วันจึงถึงเมืองพนมเพ็ญ เมืองกำปอดเดี๋ยวนี้เปนที่ตั้งเรสิดังบังคับการมณฑลกำปอด มีอาณาเขตทางชายทะเลตั้งแต่แดนไทยลงไปจนเมืองฮาเตียนต่อแดนญวนซึ่งเปนเมืองขึ้นของไซ่ง่อน หัวเมืองซึ่งรวมอยู่ในมณฑลกำปอดนี้ ๓ เมือง คือ เมืองกำปอด เมืองเกาะกง (ประจันตคิรีเขต) และเมืองผไทมาศ[1]
- ↑ ในหนังสือพงศาวดาร รัชกาลที่ ๒ ว่า ญวนชิงเอาเมืองผไทมาศไปจากเขมรเมื่อรัชกาลที่ ๒ สืบถามในท้องที่ได้ความว่า ญวนชิงเอาไปแต่ตัวเมืองซึ่งเรียกว่า เมืองฮาเตียน แต่เขตจังหวัดผไทมาศยังเปนของเขมรอยู่จนบัดนี้
